Trong chiến tranh Việt Nam, quân đội Mỹ có rất nhiều hoạt động trên đất Lào. Lào bị tàn phá trong cuộc nội chiến giữa những người theo chủ nghĩa bảo hoàng với đảng Pathet Lào được Việt Nam ủng hộ. Năm 1962, đã ký kết một hiệp định hòa bình, trong đó các lực lượng quân sự nước ngoài rút quân ra khỏi lãnh thổ Lào.
Nhưng tại Lào, Mỹ tiếp tục tăng viện trợ quân sự cho phe bảo hoàng và thực hiện một chiến dịch đánh bom bí mật trên diện rộng, được gọi là Chiến dịch không kích “Ống xoắn”, với các máy bay tại miền Nam Việt Nam và Thái Lan bay tới Lào để thực hiện nhiệm vụ.
CIA cũng tuyển mộ những người dân tộc địa phương, để đánh du kích bộ đội Pathet Lào. CIA cũng thiết lập một căn cứ trên vách đá dốc đứng của núi Pa Thí, một đỉnh núi thiêng của người Mông tạo ra một vị trí chiến lược gần biên giới Việt Nam. Đây sẽ là căn cứ ra đa chiến lược, giúp điều khiển các chuyến bay ném bom của Mỹ vào miền Bắc nước ta.
Căn cứ được đặt mã hiệu là "Lima 85”, cơ sở chính được đặt trên độ cao 1.700m được bao quanh bởi các vách đá. Có một con đường dốc xuống tới một bãi đáp dài 700m được sử dụng để luân chuyển nhân viên và cung cấp hậu cần với những chuyến bay hàng tuần bằng máy bay trực thăng CH-3.
Mỹ trang bị cho căn cứ hệ thống radar chiến thuật TACAN, giúp cho các máy bay dò tìm mục tiêu, đặc biệt là bay trong điều kiện có tầm quan sát hạn chế hay bay đêm. Vào năm 1967, hệ thống này được nâng cấp với ăng ten TSQ-81 và hệ thống đánh bom từ xa, cho phép căn cứ điều khiển các phi vụ đánh bom từ xa của Mỹ.
Hà Nội chỉ cách Lima 85 khoảng 217km về phía đông bắc, vì thế căn cứ bí mật này có thể điều khiển chính xác các cuộc đánh bom vào thủ đô. Chỉ trong 6 tháng, căn cứ này đã chỉ huy khoảng từ 25 tới 55% các cuộc tấn công vào những mục tiêu tại miền bắc Việt Nam và Lào.
Những nhân viên trong căn cứ được trang bị đầy đủ những loại vũ khí nhỏ, mặc cho hiệp định hòa bình đã ký kết trước đó. An ninh của căn cứ được bảo đảm bởi một tiểu đoàn quân người địa phương do CIA chỉ đạo và lực lượng quân cảnh biên giới Thái Lan triển khai xung quanh căn cứ trên núi.
Căn cứ Lima 85 được giữ bí mật với công chúng Mỹ, nhưng không thể giữ bí mật trước bộ đội Pathet Lào và Việt Nam. Ngày 12/1/1968, Việt Nam đã điều 4 máy bay Antonov-2 tấn công Lima 85 bằng súng 57mm và súng cối 120mm tiêu diệt 4 lính địch, nhưng chưa thể phá hủy được căn cứ.
Ngày 22/1, một nhóm đặc công tinh nhuệ thuộc tiểu đoàn đặc công 41 Việt Nam, đã trèo lên những vách đá dựng đứng tưởng như không thể vượt qua, tại phía bắc của đỉnh Pa Thí mà không bị phát hiện và tìm ra con đường để thâm nhập vào căn cứ.
Vào đầu tháng 3, trung đội 33 người dưới sự chỉ huy của trung úy Trương Mực đã tập hợp gần ngọn núi cùng với 9 công binh. Nhóm đặc công được trang bị AK-74, súng cạc-bin SKS, thuốc nổ, lựu đạn cầm tay và 3 khẩu súng phóng lựu.
Ngày 11/3, lúc 6h tối một đợt pháo kích đã dọn mìn và đảm bảo an toàn cho đặc công thâm nhập vào Lima 85. Vài giờ sau, bộ đội thuộc trung đoàn 766 Pathet Lào tấn công vào quân Thái Lan, đang bảo vệ ở thung lũng xung quanh núi để nghi binh. 9h tối, đặc công ta đã trèo lên vách đá, chia làm 5 nhóm khác nhau để tấn công theo nhiều hướng.
Nhóm 1 và 2 tiến công diệt trung tâm chỉ huy, nhóm 3 và 4 sẽ chiếm các thiết bị của TACAN và khu vực hạ cánh, nhóm 5 là nhóm dự bị. Lima 85 đã phát tín hiệu cầu cứu, nhưng đại sứ Mỹ Sullivan quyết định không di tản trừ phi cuộc tấn công trở nên quá mạnh. Đến 8h sáng hôm sau, Sullivan mới điều trực thăng để di tản khỏi căn cứ.
Bộ đội đặc công đã thâm nhập vào 3h sáng hôm đó, hạ các lính gác và phá hệ thống TSQ-81, cùng máy phát điện bằng súng phóng lựu. Tên thiếu tá Clarence Barton chỉ huy căn cứ và nhiều binh lính tổ chức chống trả, nhưng đã bị đặc công ta tiêu diệt.
Tới 4h sáng, 3 nhóm đặc công đã chiếm được tất cả các mục tiêu. Chỉ có nhóm 4 chưa chiếm được mục tiêu, do hỏa lực địch chống trả quyết liệt. Nhiều tên lính Mỹ chạy trốn tới rìa bên kia vách đá, bị quân ta mai phục bằng lựu đạn. Chúng chống trả bằng súng trường và gọi hỗ trợ không kích vào vị trí quân ta.
Vào lúc bình minh, trực thăng Mỹ cùng cường kích A-1 Skyraider được tăng viện đến căn cứ, nhằm chiếm lại khu vực đặt ra đa TACAN. Mặc dù, đặc công ta vẫn chiếm giữ được khu vực, nhưng 5 nhân viên không lực và 2 điệp viên CIA vẫn đào thoát được khỏi ngọn núi này.
Cuộc tập kích của đặc công Việt Nam vào Lima 85 đã làm suy yếu chiến lược không kích của Mỹ vào Việt Nam và Lào. Đặc công ta đã tiêu diệt 42 lính Thái Lan, lính địa phương và 10 lính Mỹ. Cuộc chiến được giữ kín trong nhiều năm, do phải giữ bí mật về đường mòn Hồ Chí Minh.
Mãi tới 33 năm sau, người Mỹ mới chính thức biết tới cuộc chiến tại căn cứ bí mật. Đầu những năm 2000, những cựu binh Việt Nam cũng giúp quân đội Mỹ tìm lại hài cốt của những người lính Mỹ đã tử thương trên vách núi. Cuộc tập kích vào Lima 85 sẽ mãi là bài học nhớ đời, mà đặc công Việt Nam dành cho quân Mỹ. Nguồn ảnh: TH.
