Tất niên là gì?

Tất niên là một trong những nghi thức quan trọng để kết thúc năm mới, chào đón năm cũ. Theo nghĩa Hán Việt, tất là hết, xong, hoàn thành; niên là năm.

Các gia đình thường sẽ chuẩn bị một mâm cúng dâng lên thần linh, tổ tiên vào ngày cuối năm. Sau khi lễ cúng Tất niên hoàn tất, các thành viên trong gia đình sẽ quây quần, sum vầy bên mâm cơm.

Ngày đẹp, giờ tốt cúng Tất niên năm Giáp Thìn 2024

Thông thường, tất niên sẽ được tổ chức vào ngày cuối cùng của năm âm lịch (29 hoặc 30 Tết tùy từng năm). Tuy nhiên, một số gia đình có thể tổ chức sớm hơn, để con cháu có thể quy tụ về đông đủ. Nhìn chung, có thể làm tất niên sớm từ ngày 25 tháng Chạp. Tốt nhất thì có thể chọn cúng tất niên vào ngày 29 Tết (8/2/2024) hoặc 30 Tết (9/2/2024).

Tất niên thường diễn ra vào buổi chiều hoặc buổi tối. Sau khi cúng tất niên, ngoài con cháu tỏng nhà, gia chủ có thể mời thêm khách đến chung vui.

Một số ngày đẹp, giờ đẹp có thể thực hiện lễ cúng tất niên:

Ngày 26 tháng Chạp (5/2/2024): tức ngày Kỷ Hợi, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp:

- Canh Ngọ (11 giờ - 13 giờ): Thanh Long

- Tân Mùi (13 giờ -15 giờ): Minh Đường

- Giáp Tuất (19 giờ -21 giờ): Kim Quỹ

- Ất Hợi (21 giờ - 23 giờ): Bảo Quang

Ngày 29 tháng Chạp (9/2/2024): tức ngày Nhâm Dần, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp:

- Giáp Thìn (7 giờ - 9 giờ): Kim Quỹ

- Ất Tị (9 giờ - 11 giờ): Bảo Quang

- Đinh Mùi (13 giờ - 15 giờ): Ngọc Đường

- Canh Tuất (19 giờ - 21 giờ): Tư Mệnh

Ngày 30 tháng Chạp (9/2/2024): tức ngày Quý Mão, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp:

- Mậu Ngọ (11 giờ - 13 giờ): Kim Quỹ

- Kỷ Mùi (13 giờ -15 giờ): Bảo Quang

- Tân Dậu (17 giờ - 19 giờ): Ngọc Đường

Mâm cỗ cúng Tất niên gồm những gì?

Trong mâm cúng Tất niên, hương và đèn là 2 vật không thể thiếu. Hương tượng trưng cho các vì sao, kết nối giữa âm với dương, còn đèn tượng trưng cho Mặt trăng, Mặt trời nên thường trên bàn thờ sẽ có đủ 2 cây đèn.

Một lễ không thể thiếu trong mâm cúng Tất niên là mâm ngũ quả, gồm 5 loại khác nhau, mỗi loại tượng trưng cho một ước nguyện của gia chủ, thông qua tên gọi và màu sắc. Mâm này không được dùng quả giả; các loại quả đều phải ăn được và thông dụng, đẹp mắt, không bị sâu hoặc dập.

Các món ăn trên mâm cỗ mặn sẽ được làm thịnh soạn hơn rất nhiều so với ngày thường; tùy thuộc vào văn hóa vùng miền mà có những món khác nhau.

Người miền Bắc, nhất là người Hà Nội, thường chuẩn bị mâm cơm cúng rất chu toàn và tỉ mỉ với nhiều món ăn truyền thống như gà luộc, canh măng, miến xào, nem, xôi, bánh chưng, dưa muối.

Người miền Trung thường không quá cầu kỳ, tỉ mẩn như người Bắc, các món ăn cúng tất niên được nấu nướng khá đơn giản nhưng mâm cỗ vẫn rất đầy đặn, thường có giò lụa, thịt gà, thịt heo, bánh chưng, bánh tét kèm với đĩa hành muối.

Còn ở miền Nam, do thời tiết ngày Tết nóng hơn nên thực đơn cúng tất niên thường có canh khổ qua, chả giò, thịt kho trứng, bánh tét ăn kèm với củ kiệu.

Mâm cúng tất niên có thể là món mặn hoặc món chay. Trên bàn thờ chỉ sử dụng hoa tươi, trái cây tươi, một ít tiền vàng mã tượng trưng.

Nếu cúng chay, mâm cỗ tất niên có thể gồm các món sau: Rau củ xào chay, canh rau củ nấu chay, đậu phụ chiên xào nấm tươi, miến xào chay, giò - chả chay, xôi gấc, đậu hũ kho, củ sen kho, nấm kho ngũ vị, các món cuốn...

Văn khấn cúng Tất niên 2024

Dưới đây là văn khấn lễ Tất niên ngày 30 Tết (Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa - Thông tin):

Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần. Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần. Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương. Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần. Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này. Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ ...

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm ...

Tín chủ (chúng) con là: ...

Ngụ tại...

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ Tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.

Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án tọa, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khỏe, gia đình hòa thuận.

Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.

Nam Mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).

* Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, chiêm nghiệm.