Hành trình từ người giàu nhất châu Á đến bờ vực sụp đổ của ông chủ Evergrande Hui Ka Yan

Hui Ka Yan, người sáng lập China Evergrande Group, từng tích lũy được khối tài sản trị giá 42,5 tỷ USD, giúp ông đứng đầu bảng xếp hạng những người giàu nhất toàn châu Á. Nhưng 73% số tài sản khổng lồ đó giờ đã “bốc hơi” và nhà tài phiệt gần như chắc chắn sẽ mất nhiều hơn nữa khi các chủ nợ, nhà cung cấp và người mua nhà lo lắng bao vây các văn phòng của Evergrande.

Tổng nợ phải trả của công ty bất động sản Evergrande hiện lên tới 305 tỷ USD, trong khi tiền và các khoản tương đương tiền của công ty này chỉ vào khoảng 13,4 tỷ USD. Không ít người đã đặt ra câu hỏi, làm thế nào Evergrande có thể gánh một số nợ lớn như vậy và đó chưa phải là tất cả. Evergrande không chỉ vay từ các ngân hàng, công ty tín thác và trái chủ, mà còn vay tiền từ chính nhân viên của mình và nhiều người cho vay cá nhân khác.

Tạp chí tài chính Caixin ước tính, khoản nợ ngoài bảng cân đối tài chính của Evergrande là 6,2 tỷ USD, bao gồm các sản phẩm quản lý tài sản được bán cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Một trong số các nhà đầu tư đó là Liz, một nhân viên 35 tuổi làm việc ở tỉnh Giang Tô.

“Tôi có một người bạn làm việc tại Evergrande và đã đầu tư 500.000 nhân dân tệ (tương đương 77.000 USD) vào công ty này", Liz kể lại. “Cô ấy nói với tôi rằng sẽ không có vấn đề gì xảy ra đâu".

Liz đã mua các sản phẩm quản lý tài sản trị giá 350.000 nhân dân tệ của Evergrande trong năm ngoái, với mức lợi nhuận hàng năm được hứa hẹn là 7,5%.

Cuối năm ngoái, cô đã nhận lại 100.000 nhân dân tệ số tiền gốc và lãi từ khoản đầu tư của mình. Nhưng với tình hình hiện nay, cô lo rằng mình sẽ không bao giờ nhận lại được phần còn lại sẽ đến hạn vào tháng 1 năm sau.

Evergrande thừa nhận về những thực trạng mình đang phải đối mặt nhưng không phản hồi gì thêm. Theo thông tin từ Reuters, các cơ quan quản lý tài chính ở Thâm Quyến hiện đang điều tra đơn vị quản lý tài sản của gã khổng lồ bất động sản này. Nhưng người nhận cuộc gọi tại văn phòng quản lý tài chính của thành phố Thâm Quyến cho biết, cô không biết về vấn đề này và cũng không biết cơ quan chính phủ nào sẽ giải quyết vấn đề Evergrande.

Khủng hoảng nợ bao trùm

Nguy cơ vỡ nợ của Evergrande đang gây ra tác động lên thị trường tài chính toàn cầu. Các nhà đầu tư không chỉ rút khỏi Evergrande mà còn bán phá giá cổ phiếu của công ty này vì lo ngại cuộc khủng hoảng có thể lây lan sang toàn bộ lĩnh vực bất động sản, nhất là đối với một nền kinh tế mà bất động sản đóng góp tới 25% GDP như Trung Quốc.

Câu hỏi đặt ra lúc này là liệu ông Hui có phải chịu trách nhiệm cá nhân cho những khoản thua lỗ khổng lồ phát sinh hay không. Theo giáo sư tài chính Joseph Fan của tại Đại học Hong Kong Trung Quốc, điều này còn phụ thuộc vào khả năng giải quyết mớ hỗn độn hiện nay của ông chủ Evergrande.

Evergrande đã phát hành trái phiếu bằng đồng USD ra nước ngoài, nhưng các nhà đầu tư và chủ nợ nước ngoài của Evergrande dường như không phải là ưu tiên cao nhất của ông Hui. Công ty bất động sản niêm yết tại Hong Kong này đã không đưa ra bất kỳ thông báo công khai nào về việc liệu họ có thanh toán khoản lãi trái phiếu trị giá 83,5 triệu USD đến hạn vào tuần trước hay không. Một sự im lặng khiến thị trường càng thêm lo lắng

Nhà phân tích Iris Chen của Nomura dự báo, các trái chủ nước ngoài đang chuẩn bị đón nhận khoản lỗ dự kiến lên đến 75%. Evergrande có thời hạn 30 ngày trước khi chính thức vỡ nợ đối với loại trái phiếu đồng USD.

Trước mắt, có lẽ ông Hui sẽ phải đưa ra được câu trả lời thỏa đáng cho 1,5 triệu người mua nhà của mình, những người đã giao tiền đặt cọc hoặc thanh toán đầy đủ cho những ngôi nhà vẫn đang được xây dựng trên khắp Trung Quốc.

Với cam kết giảm bất bình đẳng thu nhập và đạt được "sự thịnh vượng chung", các quan chức Trung Quốc sẽ bảo vệ lợi ích cho người dân bình thường. Một gói cứu trợ trực tiếp dành cho Evergrande sẽ mâu thuẫn với mục tiêu của chính phủ là thắt chặt nguồn vốn và kiểm soát thị trường bất động sản, nhất là trong bối cảnh các doanh nghiệp bất động sản Trung Quốc đã lạm dụng vốn vay, sử dụng đòn bẩy khiến nợ chính thức trên tỷ lệ GDP tăng lên gần 45% trong 5 năm qua.

Ngoài ra, chính quyền Trung Quốc cũng muốn khẳng định rằng không một công ty nào, ngay cả đó là một nhà phát triển bất động sản quan trọng về mặt hệ thống như Evergrande, sẽ nhận được khoản cứu trợ của nhà nước chỉ vì để tránh hiện tượng sụp đổ dây chuyền.

Các nhà phân tích cho rằng, chính phủ có thể yêu cầu các doanh nghiệp nhà nước tại địa phương giúp hoàn thiện các dự án bất động sản dở dang hoặc các ngân hàng có thể gia hạn các khoản vay và đàm phán lại thời hạn trả nợ với Evergrande như một phần trong quá trình tái cơ cấu.

Hiện, các nhà quản lý Trung Quốc cho biết đã thắt chặt việc giám sát tài khoản ngân hàng của Evergrande để đảm bảo rằng số tiền còn lại được ưu tiên hoàn thành các dự án bất động sản thay vì trả nợ cho các chủ nợ. Zhu Ning, giáo sư tài chính kiêm phó trưởng Viện Tài chính cao cấp Thượng Hải tại Đại học Giao Thông Thượng Hải, cho rằng chính phủ Trung Quốc có thể chính thức công bố một giải pháp “rất sớm”, có thể ngay sau kỳ nghỉ Quốc khánh vào tháng 10.

Nhưng quan điểm về việc giải quyết đống nợ của Evergrande vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều. Zhou Chuanyi, một nhà phân tích tín dụng tại Lucror Analytics có trụ sở tại Singapore, nhận thấy các doanh nghiệp nhà nước không muốn tham gia và giải cứu các dự án bất động sản dang dở của Evergrande.

Thứ nhất là do gần một nửa số dự án của Evergrande nằm ở các thành phố hạng ba hoặc hạng bốn, hoặc các khu vực tương đối xa, nơi khó đảm bảo khả năng thanh toán. Thứ hai là do một loạt các biện pháp gần đây để hạ nhiệt thị trường bất động sản Trung Quốc đang cản trở đà tăng của giá nhà mới.

Từ người giàu nhất châu Á tới bờ vực sụp đổ

Ông Hui Ka Yan là người góp phần thúc đẩy sự bùng nổ của thị trường bất động sản Trung Quốc trong nhiều thập kỷ qua. Ông sinh năm 1958, trong một gia đình nghèo ở tỉnh Hà Nam. Khi chưa tròn một tuổi, Hứa đã mất mẹ và được bà nuôi dưỡng.

Ông tốt nghiệp Đại học Gang thép Vũ Hán vào năm 1982 và tìm được công việc tại một nhà máy thép địa phương trước khi quyết định đến Thâm Quyến vào năm 1992. Sau 5 năm làm việc cho một công ty thương mại, ông quyết định bước chân vào lĩnh vực bất động sản.
Ông Hui thành lập Evergrande vào năm 1997 tại Quảng Châu. Từ đó, công ty mở rộng nhanh chóng. Gói kích thích 4.000 tỷ nhân dân tệ của chính phủ nhằm thúc đẩy nhu cầu trong nước sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009 đã giúp Evergrande có nguồn vốn dồi dào.

Các nhà phát triển bất động sản thường có thể vay với chi phí thấp, xây dựng căn hộ và thúc đẩy giá đất tăng mạnh. Theo các nhà phân tích, ông Hui có lẽ là người quyết liệt nhất trong giới này. Ông khai thác mọi kênh huy động tiền, từ trái phiếu, các khoản vay ngân hàng đến phát hành các sản phẩm quản lý tài sản thông qua các bên thứ ba như các công ty tín thác.

Nhà phân tích Zhou của Lucror Analystics cho rằng, ông trùm này có thể bị thúc đẩy bởi niềm tin rằng giá bất động sản ở Trung Quốc sẽ còn tăng cao vì vậy ông có thể đủ tiền để trả lãi.

Năm 2017, Hui Ka Yan trở thành người giàu nhất Trung Quốc, đồng thời cũng là người giàu nhất trên toàn châu Á, với khối tài sản ròng trị giá 42,5 tỷ USD, khi cổ phiếu Evergrande tăng mạnh ở Hong Kong.

Theo ước tính của Forbes , ông Hui đã bỏ túi tổng cộng 8 tỷ USD tiền mặt trả cổ tức từ 10,2 tỷ cổ phiếu sở hữu, một con số khiến ông vẫn giàu hơn hầu hết các tỷ phú Trung Quốc ngay cả khi Evergrande sụp đổ. Hiện, cổ phần của ông Hui tại Evergrande đã tăng khoảng 80% trong năm nay và khoảng 9% khác được kiểm soát bởi cộng sự kinh doanh lâu năm của ông là vợ chồng ông Joseph Lau. Nhà tài phiệt này cũng mở rộng Tập đoàn Evergrande sang mảng bóng đá chuyên nghiệp, kinh doanh tấm pin mặt trời, nước khoáng, ôtô điện và công viên giải trí trong những năm qua.

Không phải đến bây giờ Evergrande mới đứng bên bờ vực sụp đổ. Cơ quan quản lý thị trường Hong Kong đã từng cứu công ty này một lần. Đó là năm 2016, khi Citron Research cáo buộc Evergrande đã bị vỡ nợ và đưa thông tin gian lận trong một báo cáo năm 2012 nhưng tòa án Hong Kong đã bác bỏ.

Trong khi đó, ông chủ Evegrande đã tiếp tục lái câu chuyện sang các vấn đề khác, bao gồm việc thuyết phục các nhà đầu tư chiến lược từ bỏ khoản hoàn trả 13 tỷ USD trong năm ngoái.

Hiện, Evergrande được cho là sẽ bán lãi một số đơn vị niêm yết để trang trải các khoản nợ

“Từ quan điểm chiến lược, ông Hui đã đánh giá sai về những hạn chế của chính phủ Trung Quốc đối với lĩnh vực bất động sản", ông Zhou nói. “Kinh nghiệm và thành công đã qua của ông khiến ông trở nên hiếu chiến. Toàn bộ công ty hiện chỉ có thể đặt cược vào sự tăng giá liên tục của giá nhà đất".