Cu li lùn, hay cu li nhỏ (Nycticebus pygmaeus) là một loài linh trưởng độc đáo thuộc phân họ cu li chỉ xuất hiện tại các khu rừng ở Việt Nam, Lào và Campuchia.
Loài linh trưởng nguyên thủy này có nhiều điểm độc đáo khác với hầu hết các họ hàng là những loài vượn, khỉ khác.
Chúng có khuôn mặt rất đặc trưng với miệng nhỏ ngắn và đôi mắt to tròn, trông rất ngộ nghĩnh.
Đôi mắt này rất tinh tường vào ban đêm, nhưng lại tỏ ra rất yếu ớt trước ánh sáng ban ngày. Vì vậy mà cu li lùn thường chui vào chỗ tối để ngủ suốt cả ngày, đêm đến mới bò ra kiếm ăn.
Trái với sự thông minh, nhanh nhẹn của các loài khỉ, cu li lùn rất chậm chạp và "cù lần" - đúng như một tên gọi khác dành cho chúng.
Với trọng lượng khi trưởng thành không đến 4 lạng, cu li lùn là loài linh trưởng nhỏ nhất Việt Nam, và là một trong những loài linh trưởng nhỏ nhất thế giới.
Nơi sống chủ yếu của cu li lùn là rừng thường xanh nguyên sinh hoặc thứ sinh. Chúng sống đơn độc, lặng lẽ, hoặc thành nhóm 3 - 4 con, di chuyển nhẹ nhàng chậm chạp chuyền từ cành này sang cành khác.
Là loài thú ăn đêm, thức ăn chủ yếu là các loài côn trùng, bọ cánh cứng….
Mùa sinh sản của cu li lùn rơi vào vào tháng 10, 11, 12. Mỗi lứa chúng đẻ 1 - 2 con.
Hiện nay sự tồn tại của cu li lùn đang bị đe dọa nghiêm trọng nạn săn bắn, buôn bán và tình trạng phá rừng. Tại Việt Nam, chúng đã được xếp vào Danh mục các loài thực vật, động vật nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Ảnh: Arkive.org.
