Trước tai nạn lật tàu Vịnh Xanh 58 trên Vịnh Hạ Long, nhiều người đưa ra thắc mắc, vì sao đã báo có bão mà tàu vẫn được phép chở khách du lịch tham quan. Ý kiến “phản bác” lại cho rằng, sáng hôm đó, Hạ Long trời quang mây tạnh. Cơn dông đến hoàn toàn bất ngờ, rất khó để cảnh báo trước, chính xác.

Sự cố để chúng ta cùng nhìn lại những lỗ hổng trong việc cập nhật cảnh báo thiên tai của người làm dịch vụ du lịch, nâng cấp quy trình ứng phó khẩn cấp.

KHÂU tiếp nhận cảnh báo LỘ LỖ HỔNG?

Trao đổi với Tri thức và Cuộc sống, ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, cơ quan khí tượng đã có ban hành các bản tin đầy đủ về tình hình mưa dông trước khi thảm kịch xảy ra. “Tuy nhiên, chúng tôi không rõ các chủ tàu, cụm cảng tiếp nhận thông tin như thế nào”, ông Khiêm nói.

Theo đó, cơ quan khí tượng đã phát đi 2 bản tin lúc hơn 11 giờ và 13 giờ ngày 19/7, cụ thể:

Đài Khí tượng Thủy văn Bắc Bộ thuộc đài Khí tượng Thủy văn Quảng Ninh đã phát đi bản tin cảnh báo dông, lốc sét, mưa đá và mưa lớn cục bộ tỉnh Quảng Ninh vào lúc 11h45 trưa 19/7. Theo bản tin số Số: DONG-28/11h45/QNIN, qua theo dõi ảnh radar thời tiết lúc 11h45 cho thấy: Mây đối lưu đang phát triển và gây mưa rào và dông cho các khu vực: phường Móng Cái 1, phường Móng Cái 2, phường Móng Cái 3, xã Vĩnh Thực.

Trong khoảng hiện tại và một vài giờ tới, mây đối lưu tiếp tục gây mưa rào và dông cho các khu vực nêu trên; sau đó mưa dông có khả năng lan sang các khu vực: xã Quảng Hà, xã Đường Hoa, xã Quảng Đức, xã Hải Sơn, xã Hải Ninh, xã Đầm Hà, xã Cái Chiên, phường xã Hoành Mô, xã Lục Hồn, xã Bình Liêu, xã Điền Xá, xã Tiên Yên, xã Đông Ngũ, xã Hải Lạng, xã Quảng Tân, xã Hải Hòa và các phường xã lân cận.

Trong mưa dông cần đề phòng sét, lốc, gió giật mạnh và sạt lở đất có thể làm gãy đổ cây cối, hư hại nhà cửa, các công trình giao thông, cơ sở hạ tầng và gây nguy hiểm cho tính mạng con người. Cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai do lốc, sét, mưa đá: Cấp 1. Đề nghị: Các cơ quan, đơn vị và nhân dân theo dõi và phòng tránh.

Bản tin tiếp theo phát đi lúc 13h30 có số DONG-29/13h30/QNIN cũng từ Đài Khí tượng Thủy văn Bắc Bộ nêu rõ: Qua theo dõi ảnh radar thời tiết lúc 13h30 cho thấy: Mây đối lưu đang phát triển và gây mưa rào và dông, có nơi mưa to đến rất to cho các khu vực: phường Móng Cái 1, phường Móng Cái 2, phường Móng Cái 3, xã Vĩnh Thực, xã Quảng Hà, xã Đường Hoa, xã Quảng Đức, xã Hải Sơn, xã Hải Ninh, xã Đầm Hà, xã Cái Chiên, xã Hoành Mô, xã Lục Hồn, xã Bình Liêu, xã Điền Xá, xã Tiên Yên, xã Đông Ngũ, xã Hải Lạng, xã Quảng Tân, xã Thống Nhất, phường Mông Dương, phường Cẩm Trung, phường Cẩm Phú, phường Cẩm Sơn, phường Bãi Cháy, phường Hà Tu, phường Hà Khánh, phường Hà Trung, phường Cao Xanh, phường Hồng Hải, phường Hồng Gai, phường Yết Kiêu, khu vực Bãi Cháy, khu du lịch Tuần Châu, và khu vực Bức Tô.

Trong khoảng hiện tại và một vài giờ tới, mây đối lưu tiếp tục gây mưa rào và dông cho các khu vực nêu trên; sau đó mưa dông có khả năng lan sang các khu vực: phường Đông Mai, phường Hiệp Hòa, phường Quảng Yên, phường Hà An, phường Phong Cốc, phường Liên Hòa, phường Yên Tử, phường Vàng Danh, phường Uông Bí, phường Hoàng Quế, phường An Sinh, phường Đông Triều, phường Bình Khê, phường Mạo Khê và các phường xã lân cận.

Trong mưa dông cần đề phòng sét, lốc, gió giật mạnh và sạt lở đất có thể làm gãy đổ cây cối, hư hại nhà cửa, các công trình giao thông, cơ sở hạ tầng và gây nguy hiểm cho tính mạng con người. Cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai do lốc, sét, mưa đá: Cấp 1.

Trước đó, trong bản tin dự báo, cảnh báo hải văn thời hạn đến 10 ngày phát lúc 15 giờ 30 chiều ngày 18/7, Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Quảng Ninh cũng đã dự báo cho ngày 19.7 ở vùng biển Vịnh Bắc Bộ. Trong đó, có dự báo cho vùng biển Bãi Cháy bao gồm cả vùng biển khu vực Vịnh Hạ Long ngày có mưa vài nơi, đêm có mưa rào và giông, dự báo biển động.

Mưa dông chiều 19/7 không phải do ảnh hưởng của bão số 3

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, mưa dông ở Hà Nội, Quảng Ninh và nhiều tỉnh miền Bắc xảy ra trong chiều 19/7 là do ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục đi qua Bắc bộ không phải do ảnh hưởng của bão số 3 (bão Wipha).

Chiều 19/7, vị trí tâm bão số 3 Wipha ở vào khoảng 20,7 độ Vĩ Bắc; 118,4 độ Kinh Đông, (cách vịnh Hạ Long trên 1000km về phía Đông); hoàn lưu bão khoảng 200 - 300km (tính từ tâm bão). Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm bão mạnh cấp 10 (89-102km/giờ), giật cấp 12 và chưa ảnh hưởng trực tiếp đến Vịnh Bắc Bộ.

Nguyên nhân của hiện tượng mưa giông mạnh chiều 19/7 ở Bắc Bộ và Vịnh Bắc Bộ là do ảnh hưởng của dải hội tụ nhiệt đới có trục đi qua khu vực Bắc Bộ, kết hợp với điều kiện nhiệt độ ở khu vực Bắc Bộ tăng cao trong 3 ngày qua, khiến dòng thăng mạnh trong điều kiện bất ổn định của khí quyển mạnh mẽ, gây mưa giông mạnh.

Đây là một hệ thống siêu giông vùng nhiệt đới (Mesoscale Convective Systems - MCSs trong vùng nhiệt đới) là những tổ hợp mây giông quy mô trung bình, thường gây mưa rất to kèm theo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm.

Hệ thống siêu giông có đường kính từ vài km đến vài trăm km. Gồm nhiều cụm mây giông phát triển kết hợp lại thành một hệ thống lớn. Có thể tồn tại trong nhiều giờ, thậm chí 12 - 24 giờ, mạnh hơn và lâu hơn giông đơn lẻ.