Sự kiện Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung (CPMB) đồng loạt ban hành ba quyết định chấm dứt hợp đồng xây lắp đối với Tổng công ty Cổ phần Xây dựng điện Việt Nam (VNECO) vào ngày 28/10/2025 đã trở thành tâm điểm chú ý trong lĩnh vực đầu tư công ngành điện. Đây không chỉ là câu chuyện về tiến độ, mà còn là hồi chuông báo động về gánh nặng chi phí đội vốn và thất thoát ngân sách gián tiếp sau gần sáu năm dự án bị đình trệ.

Năng lực nhà thầu đã được chứng minh và vết nứt tài chính

VNECO (Mã định danh: vn0400101450) là một nhà thầu uy tín, thành lập từ năm 2005, có trụ sở tại Đà Nẵng . Doanh nghiệp này đã tham gia 176 gói thầu, trong đó trúng 51 gói . Tổng giá trị các gói thầu VNECO đã trúng (bao gồm cả liên danh) đạt gần 4.000 tỷ đồng. Tỷ lệ trung bình giá trúng thầu so với giá dự toán là 90.14% .

Tuy nhiên, năng lực tài chính của nhà thầu này bắt đầu xuất hiện "vết nứt" sau khi trúng 3 gói thầu xây lắp quan trọng thuộc Dự án Đường dây 220kV Krông Buk - Nha Trang mạch 2 .

Ba gói thầu bị chấm dứt có tổng giá trị hơn 166,6 tỷ đồng, bao gồm:

Gói thầu số 11 (ĐĐ đến G15): 49.692.021.844 đồng .

Gói thầu số 12 (G15 đến G50): 63.519.068.731 đồng .

Gói thầu số 13.1 (G50 đến ĐC): 53.398.362.644 đồng .

Hợp đồng “khai tử”: Vi phạm nghiêm trọng và hệ quả pháp lý

Các gói thầu này được Tổng Giám đốc EVNNPT phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu đồng loạt vào ngày 18/03/2020 với thời gian thực hiện hợp đồng chỉ 365 ngày .

Tuy nhiên, quyết định chấm dứt hợp đồng được Giám đốc CPMB ký ban hành vào ngày 28/10/2025 đã chỉ rõ nguyên nhân cốt lõi dẫn đến vi phạm là do khó khăn về tài chính:

"Do khó khăn về tài chính, nhà thầu Tổng công ty cổ phần Xây dựng điện Việt Nam (VNECO) đã dừng thi công Gói thầu số 11: Xây lắp đường dây cung đoạn từ ĐĐ đến G15; Gói thầu số 12: Xây lắp đường dây cung đoạn từ G15 đến G50; Gói thầu số 13.1: Xây lắp đường dây cung đoạn từ G50 đến ĐC của dự án ĐZ 220kV Krông Buk - Nha Trang mạch 2 của dự án ĐZ 220kV Krông Buk - Nha Trang mạch 2 từ tháng 02/2024 đến nay, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ gói thầu." (Trích dẫn từ Quyết định số 836/QĐ-CPMB và các quyết định số 834 , 835 ).

Việc đình trệ thi công kéo dài hơn 1 năm rưỡi, sau gần 6 năm ký hợp đồng, đặt ra vấn đề về năng lực tài chính kéo dài và khả năng quản lý rủi ro của nhà thầu đối với các dự án lớn.

Gánh nặng đội vốn lên ngân sách nhà nước

Luật sư Nguyễn Quốc Vũ (Đoàn Luật sư TP HCM), bày tỏ: "Khó khăn về tài chính của nhà thầu không phải là sự kiện bất khả kháng để miễn trách nhiệm hợp đồng. Sau gần 6 năm trôi qua mà dự án vẫn không hoàn thành, dù CPMB có quyền thu hồi Bảo lãnh và phạt vi phạm, nhưng hệ quả nghiêm trọng nhất là thất thoát ngân sách gián tiếp." Luật sư Vũ nhấn mạnh ba gánh nặng mà ngân sách nhà nước phải đối mặt:

Chi phí đội vốn do trượt giá : Ba gói thầu được ký với đơn giá năm 2020. Việc chấm dứt hợp đồng buộc Chủ đầu tư phải tổ chức đấu thầu lại phần khối lượng còn lại theo quy định của Luật Đấu thầu .

"Do trượt giá vật tư, nhân công trong 6 năm, giá trúng thầu cho khối lượng còn lại chắc chắn sẽ cao hơn nhiều so với đơn giá năm 2020, dẫn đến tổng mức đầu tư dự án bị đội lên. Đây là gánh nặng tài chính trực tiếp mà ngân sách phải gánh chịu."

Chi phí cơ hội bị đánh mất: Dự án Đường dây 220kV Krông Buk - Nha Trang mạch 2 là dự án hạ tầng thiết yếu. Việc chậm trễ gần 5 năm so với thời hạn ban đầu (365 ngày) gây ra tổn thất điện năng và làm chậm phát triển kinh tế vùng, được gọi là Chi phí Cơ hội.

Án phạt nghiêm trọng về uy tín: Theo Điều 2 của các quyết định chấm dứt hợp đồng , CPMB được giao nhiệm vụ cung cấp và đăng tải thông tin nhà thầu vi phạm trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

"Việc VNECO bị công bố vi phạm cùng lúc 3 hợp đồng có giá trị lớn sẽ tạo ra 'vết đen' pháp lý rất lớn, làm giảm nghiêm trọng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp này trong các gói thầu sử dụng vốn nhà nước trong tương lai."

Vụ việc của VNECO là minh chứng rõ ràng cho thấy, năng lực ban đầu không thể đảm bảo sự thành công của dự án nếu không đi kèm với năng lực quản trị rủi ro và ổn định tài chính trong dài hạn.