Đường sắt Nhổn - Ga Hà Nội: Vạch trần loạt sai phạm "khủng"

Dự án đường sắt Nhổn - Ga Hà Nội do Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội làm chủ đầu tư, tư vấn thực hiện là Công ty Systra (Pháp). Quy mô toàn tuyến dài 12,5km, trong đó trên cao 8,5km, đi ngầm 4km; điểm đầu là Nhổn, điểm cuối là ga Hà Nội. Tổng mức đầu tư điều chỉnh theo Quyết định 4007.2013 của UBND TP Hà Nội là 11,76 triệu euro; thời gian thực hiện dự án điều chỉnh đến năm 2018.

Kết luận thanh tra cho biết, tháng 3/2007 Thủ tướng Chính phủ có văn bản đồng ý về nguyên tắc việc chỉ định Công ty Systra thực hiện gói thầu dịch vụ tư vấn thực hiện dự án. Tháng 11/2007, Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội và Công ty Systra ký hợp đồng trọn gói dịch vụ tư vấn với trị giá trên 10,6 triệu Euro. Trong quá trình thực hiện, chủ đầu tư và tư vấn đã ký 3 phụ lục điều chỉnh thời gian thực hiện và giá hợp đồng. Giá trị hợp đồng sau điều chỉnh trên 17,1 triệu Euro - tăng trên 6,5 triệu Euro so với hợp đồng ban đầu.

Tuy nhiên, ngay khi được triển khai dự án đã nảy sinh các tồn tại, bất cập, bất hợp lý làm phát sinh những vướng mắc giữa các bên. Hợp đồng trọn gói có nhiều nội dung không rõ ràng, dẫn đến các cách hiểu khác nhau giữa các bên.

“Hợp đồng xác định thời gian 25 tháng với tổng giá trị trên 10,6 triệu Euro là không khả thi, khó đáp ứng và chưa lường hết được tính phức tạp khi thực hiện dự án”, kết luận Thanh tra nêu rõ.

Về phía đơn vị tư vấn, đây là lần đầu tiên Systra thực hiện dự án tuyến tàu điện ngầm ở Việt Nam nên còn nhiều lúng túng, chưa hiểu hết các quy định của luật pháp Việt Nam, dẫn đến mất nhiều thời gian để hai bên đi đến thống nhất cho từng nội dung, từng hạng mục.

Trong khi đó, Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội chưa có đội ngũ chuyên gia với chuyên môn tầm quốc tế, có đủ năng lực để xem xét và phê duyệt, thường xuyên phải tham khảo, lấy ý kiến các cấp, các ngành dẫn đến làm chậm tiến độ dự án, tăng chi phí do kéo dài thời gian.

Mặt khác những yêu cầu không nhất quán của chủ đầu tư đường sắt Nhổn -Ga Hà Nội làm cho tư vấn Systra gặp khó khăn.

“Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội không tin tưởng vào kinh nghiệm và trình độ quốc tế của tư vấn Systra. Ngược lại, tư vấn Systra cho rằng, Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội thiếu kinh nghiệm và loại hình thi công này làm chậm trễ thời gian thực hiện dẫn đến phát sinh nhiều chi phí; các yêu cầu luôn mâu thuẫn, những chỉ thị đưa ra không thể thực hiện dẫn tới tư vấn phải thực hiện hai lần”, kết luận thanh tra cho hay.

Việc thay thế đơn vị tư vấn khác tuy có được đề cập trong một số cuộc họp nhưng không khả thi và chưa thống nhất trong tập thể lãnh đạo.

Thanh tra Chính phủ nhận định việc tư vấn Systra tự kê khai thời gian chậm trễ, kéo dài làm căn cứ để tính tiền, trong đó có xác định lỗi của các bên, nhưng Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội chưa kiểm tra đã thanh toán tiền cho tư vấn theo bảng kê của tư vấn là thiếu cơ sở. Điều này cần phải được rà soát lại để xác định lỗi bên nào thì bên đó phải chịu trách nhiệm đối trừ theo quy định của pháp luật.

Nhận định việc điều chỉnh hợp đồng trọn gói tăng thêm trên 6,5 triệu euro là chưa đúng quy định nhưng Thanh tra Chính phủ đánh giá, thực tế việc phân chia từ 4 gói thầu lớn ban đầu thành 9 gói thầu nhỏ hiện nay có phát sinh một số công việc phải tăng thêm. Hơn nữa do các nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến chậm trễ và kéo dài, theo đó phải bổ sung chi phí.

Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Chủ tịch UBND TP.Hà Nội chỉ đạo chủ đầu tư dự án rà soát lại trách nhiệm của tư vấn Systra trong việc thực hiện nhiệm vụ theo hợp đồng trọn gói trước khi điều chỉnh, để xác định chi phí thuộc trách nhiệm phần lỗi của tư vấn và thực hiện giảm trừ khi quyết toán. Bộ GTVT chỉ đạo các đơn vị liên quan kiểm tra, xem xét trách nhiệm trong việc thực hiện các công việc của dự án gây chậm trễ, dẫn đến tăng chi phí...

Trong khi kết luận thanh tra còn chưa ráo mực thì "danh sách" sai phạm ở dự án đường sắt Nhổn - Ga Hà Nội có thể kéo dài thêm, lần này là vấn đề bổ nhiệm cán bộ.

“Chúng tôi cũng nhận được phản ánh về việc bổ nhiệm thần tốc hai lãnh đạo Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội. Có thần tốc hay không thì phải đi kiểm tra, xác minh bởi đây là nội dung mới, trước đây khi thanh tra chưa có. Chúng tôi đã cử cán bộ làm việc với cơ quan chức năng Hà Nội để làm rõ việc này”- một nguồn tin từ TTCP cho biết.

Được biết, theo yêu cầu của Thanh tra Chính phủ UBND TP Hà Nội đang tổ chức kiểm điểm và chỉ đạo Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Quy hoạch kiến trúc, Thanh tra TP Hà Nội kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân qua các thời kỳ có liên quan đến các vi phạm. Căn cứ kết quả kiểm điểm có biện pháp xử lý đối với những tập thể, cá nhân trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.