Chất lượng của đông trùng hạ thảo bán đầy chợ mạng như nào?

Có loại chỉ 200-300 nghìn đồng 1kg, có loại tiền triệu được vài gam

Mới đây, Tri thức và Cuộc sống nhận được nhiều băn khoăn, thắc mắc của bạn đọc về chất lượng của sản phẩm đông trùng hạ thảo (ĐTHT) bán trên thị trường.

Đông trùng hạ thảo quảng cáo 100% thiên nhiên rao bán giá rẻ trên online

Bà Trần Thị Thu Hoài (59 tuổi, ngụ P17, quận Gò Vấp) băn khoăn: “Do thường xuyên mất ngủ, ăn uống kém, nên tôi muốn mua ĐTHT về bồi dưỡng sức khoẻ. Tìm hiểu thị trường thì có loại chỉ 200-300 nghìn đồng 1kg, nhưng có loại mua tiền triệu được vài gam, tôi không biết phải chọn mua như thế nào?”.

Ông Trần Văn Thăng (ngụ TP Thủ Đức) thì cho hay: “Sau đợt dịch Covid-19 hoành hành tại TPHCM, tôi hay nhận được cuộc gọi chào mời mua ĐTHT với giá rất rẻ. Chỉ hơn 300 nghìn đồng mua được cả 1kg ĐTHT, mà công dụng quảng cáo thì nhiều vô kể như “thần dược”, còn được tặng thêm táo đỏ…không biết chất lượng có thật như quảng cáo không?”.

Chỉ khảo sát riêng thị trường online cho thấy, có tới hàng trăm cơ sở bán ĐTHT online, với đủ loại, từ ĐTHT nguyên con, dạng sợi, dạng bột, chế biến thành trà, dạng viên con nhộng… loạn giá bán. Đặc biệt, có shop hàng chào bán ĐTHT dạng sợi 1kg với giá “rẻ như cho”.

Trên lazada chào bán 1kg ĐTHT sấy khô loại ngon, “vàng mềm” của Tây Tạng giá chỉ 366.800đ cùng với quảng cáo “Đông trùng 100% thiên nhiên, không chất bảo quản, không phụ gia, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm”.

ĐTHT bao bì in chữ Trung Quốc rao bán giá rẻ tràn lan trên mạng xã hội

Shop hàng Thảo dược thiên nhiên bán trên shopee thì quảng cáo, nấm đông trùng ngăn ngừa được các loại virus viêm gan B, lao và AIDS xâm nhập vào cơ thể. Sản phẩm có nguồn gốc 100% từ thiên nhiên, không chất bảo quản - chất tạo màu - hương liệu”, giá chỉ từ 170.000 – 320.000đ/kg.

ĐTHT Đà lạt Farm – Nhật Bản thì quảng cáo là “công ty đầu tiên ứng dụng thành công chuỗi gen ĐTHT Tây Tạng”. Sản phẩm ĐTHT Đà Lạt FARM được nhân giống và nuôi trồng trên Cao nguyên Lâm Viên Đà Lạt. ĐTHT sấy khô nguyên chất chỉ 699k/1kg, dùng được ít nhất 4-5 tháng, tặng kèm 1kg táo đỏ khô.

Tuy nhiên, trên web của một số cơ sở thuộc công ty như Dược V.G bán (ĐTHT nguyên con khô (Cordycep Militaris) có chứa các hoạt chất sinh học: Polysacharide, Cordycepin, Adenosine,… giá 3.950.000đ chỉ mua được 30g.

Công ty TVT (TPHCM) bán ĐTHT dạng sợi, 100% sợi nấm đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris) sấy thăng hoa (sấy lạnh ở âm 30 độ C), chiếu xạ, giữ nguyên dược chất và màu sắc nguyên bản ban đầu của ĐTHT, 20g giá 1.700.000đ. Hay dạng bột ĐTHT giá gần 3 triệu đồng/lọ 50g bột…

Khó phân biệt được ĐTHT đã bị rút dưỡng chất

Trao đổi với phóng viên về sản phẩm ĐTHT trên thị trường hiện nay, TS Võ Văn Năm - nguyên Phó Trưởng bộ môn Dược liệu, trường Đại học Y Dược TP HCM cho biết, ĐTHT nếu đúng là tự nhiên 100% thì chỉ có ở vùng Tây Tạng (Trung Quốc), loại này cực hiếm, được cho là “thiên dược”, có giá hàng tỷ đồng. Nó được cấu tạo gồm 2 phần: nấm và côn trùng. Côn trùng là nơi nấm ký sinh để phát triển. Côn trùng có thể là ấu trùng bướm, ấu trùng ve sầu hoặc là bất kể loại côn trùng nào khác mà nấm có thể ký sinh. Hiện loại ĐTHT tự nhiên trên thị trường chỉ sử dụng ấu trùng bướm, còn những loại khác rất dễ bị ngộ độc thần kinh.

Hệ thống nuôi cấy ĐTHT tại công ty TNHH Công nghệ sinh học TVT (TP Thủ Đức)

Thị trường hiện có ĐTHT tự nuôi cấy có giá cả phù hợp với người tiêu dùng. Nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam đã nuôi cấy được ĐTHT. Tuy nhiên, ĐTHT rất dễ bị giả mạo, loại quá rẻ thì đã bị lấy hết hoạt chất, chỉ còn là xác ĐTHT thì không còn tác dụng gì đối với sức khoẻ” – TS Võ Văn Năm khẳng định.

Chia sẻ với Tri thức và Cuộc sống về ĐTHT, đại diện công ty TNHH Công nghệ sinh học TVT (TP. Thủ Đức, TP HCM) cũng cho hay, hiện tại có 2 loại ĐTHT được biết tới nhiều nhất là Cordyceps Sinensis và Cordyceps Militaris. Loại được sử dụng nuôi cấy nhân tạo nhiều nhất là Cordyceps Militaris.

ĐTHT nuôi cấy đúng quy trình về nhiệt độ, ánh sáng… mới đảm bảo dưỡng chất thảo dược

ĐTHT nhân tạo được nuôi trồng trong phòng thí nghiệm. Tuỳ thuộc vào từng doanh nghiệp nuôi trồng, điều kiện phòng, giống nuôi, thường thì cần nhiệt độ 20-23 độ, độ ẩm từ 80 -85%, và cường độ ánh sáng 700-1000lux, phù hợp với môi trường sống ngoài tự nhiên. Hiện ĐTHT nuôi cấy có 2 dạng: nuôi cấy trên các môi trường gạo lứt và nhộng tằm.

ĐTHT nuôi cấy sẽ dễ dàng thu dưỡng chất của sản phẩm. Dược chất của nấm sau khi chiết xuất có thể làm cao nấm, viên nang, nước uống,… Rất khó phân biệt được ĐTHT đã bị rút dưỡng chất.

Thường thì trùng thảo tươi sẽ không thể bảo quản được lâu. Vì vậy, nếu muốn kéo dài thời gian sử dụng cần phải sấy khô bằng phương pháp sấy lạnh hoặc sấy thăng hoa, chiếu xạ. Sấy thăng hoa (sấy lạnh ở – 30°C), chiếu xạ giúp thành phần dưỡng chất sẽ được đảm bảo và giữ lâu hơn, đồng thời vẫn giữ được màu sắc nguyên bản ban đầu của ĐTHT, giúp thảo dược không bị nấm mốc.

Để nhận biết đông trùng hạ thảo thật giả, người mua có thể quan sát qua màu sắc của nấm. Đông trùng hạ thảo nuôi cấy tại Việt Nam dựa trên chủng nấm Cordyceps militaris có màu cam, gần tương tự như đông trùng hạ thảo Hàn Quốc, sản phẩm thật có sắc cam đậm, rõ ràng hơn do được trải qua quy trình sấy thăng hoa và chiếu xạ ngừa nấm mốc. Còn sản phẩm đông trùng hạ thảo làm giả có màu sắc nhợt nhạt, sợi nấm xấu và không qua chiếu xạ nên dễ bị nấm mốc. Ngoài ra, để nhận biết được chính xác ĐTHT còn dưỡng chất không, cần phải đem mẫu đi phân tích trong phòng thí nghiệm.

Trước “ma trận” ĐTHT trên thị trường, người tiêu dùng mong cơ quan chức năng, lực lượng quản lý thị trường vào cuộc dẹp bỏ những sản phẩm không đảm bảo chất lượng. Cần có chế tài nghiêm khắc đối với hàng giả, hàng nhái, hàng lậu không qua kiểm định chất lượng, làm lũng loạn thị trường ĐTHT, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ con người.