Ế ẩm thoái vốn Nhà nước 2019, có thể hy vọng vào 2020?

Thoái vốn ế ẩm

Sau khi có quyết định 1232 của Thủ tướng phê duyệt danh mục doanh nghiệp có vốn Nhà nước thực hiện thoái vốn giai đoạn 2017-2020, hoạt động thoái vốn và IPO đã trở nên sôi động hơn. Năm 2017, thị trường thăng hoa với thương vụ thoái vốn đạt giá trị hàng ngàn tỷ đồng, thậm chí hàng trăm ngàn tỷ đồng như Sabeco, Vinamilk, Nhựa Bình Minh. Đến năm 2018, loạt tập đoàn lớn như PVOil, PVPower, Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Tập đoàn Cao su Việt Nam (GVR) tiến hành IPO thu hút hàng nghìn nhà đầu tư tham gia hay thoái vốn Vinaconex đem về cho ngân sách hơn 9.000 tỷ đồng.

Các chuyên gia và công ty chứng khoán kỳ vọng hoạt động thoái vốn Nhà nước cũng trở thành động lực tăng cho thị trường trong năm 2019. Tuy nhiên thực tế thoái vốn năm nay trầm lắng, các thương vụ thoái vốn lớn được kỳ vọng diễn ra như bán 20% vốn Tổng công ty cảng hàng không Việt Nam (ACV), 25% vốn Tập đoàn xăng dầu Việt Nam (PLX), 35% vốn Tổng công ty hàng không Việt Nam (HVN), Tập đoàn Dệt may Việt Nam (VGT)… không được triển khai. Năm 2019 cũng hoàn toàn vắng bóng có vụ IPO lớn được kỳ vọng diễn ra như EVNGenco1, EVNGenco2, Mobifone, Tổng công ty giấy Việt Nam, Satra…

Theo thống kê tại HNX, tính đến hết tháng 11, số lượng cổ phần đấu giá xuống mức thấp nhất trong 6 năm trở lại đây với 199 triệu đơn vị, tỷ lệ thành công đạt 78% thu về 3.774 tỷ đồng (cũng là mức thấp nhất 6 năm qua).

Nguồn: HNX

Tại HoSE, có 32 doanh nghiệp tiến hành đấu giá cổ phần thì 15 trường hợp phải hủy bỏ do hết hạn đăng ký không đủ điều kiện tổ chức. Tổng khối lượng bán được đạt 86,4 triệu cổ phần với giá trị 1.855 tỷ đồng. Đợt đấu giá có giá trị lớn nhất năm thuộc về Công ty TNHH MTV Cấp nước và Đầu tư Xây dựng Đắk Lắk với giá trị 316 tỷ đồng.

Nhiều thương vụ bán vốn nghìn tỷ của SCIC không thể diễn ra do không có nhà đầu tư đăng ký tham dự đấu giá. Đó là các đợt triển khai bán vốn Domesco kỳ vọng thu về tối thiểu 1.440 tỷ đồng, Nhiệt điện Quảng Ninh (QTP) thu về 1.223 tỷ đồng, Vocarimex thu về 980 tỷ đồng, XNK Sa Giang (SGC) thu về gần 400 tỷ đồng.

Tính đến hết tháng 11, 2 thương vụ thoái vốn thành công lớn nhất của Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) là bán gần 10 triệu cp Ladophar thu về 77,3 tỷ đồng và bán 10,3 triệu cp In tổng hợp Cần Thơ thu về 211 tỷ đồng.

Điểm nhấn cho hoạt động thoái vốn Nhà nước năm 2019 là Bộ Xây dựng bán đấu giá thành công 69 triệu cp trên tổng số 80,5 triệu cp Tổng công ty Viglacera (VGC) đem chào bán, thu về 1.587 tỷ đồng. Đây là số lượng cổ phiếu Bộ đã chào bán trong năm 2018 nhưng thất bại. Theo kế hoạch, Bộ Xây dựng phải thoái vốn VGC về 36% trong năm 2018 và về 0% trong năm 2019. Như vậy, sau hai lần đấu giá, Bộ mới giảm sở hữu VGC xuống 38,4% vốn.

Đơn vị tích cực thoái vốn nhất trong năm là Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem). Vào tháng 6, Vinachem liên tiếp công bố thoái vốn khỏi loạt đơn vị thành viên như Cao su Sao Vàng (SRC), Phân bón Miền Nam (SFG), Cao Su Đà Nẵng (DRC), Công nghiệp Hóa chất Đà Nẵng (DCI), Bột giặt NET và Incodemic. Trong đó, phiên đấu giá Cao Su Đà Nẵng và Phân bón Miền Nam không được nhà đầu tư quan tâm, các phiên đấu giá còn lại đều đạt tỷ lệ thành công 100% giúp Vinachem thu về hơn 400 tỷ đồng.

Trong tháng cuối năm, Vinachem tiếp tục có kế hoạch bán toàn bộ vốn của Sơn Tổng hợp Hà Nội, Pin Hà Nội, Ắc quy Tia Sáng và Xuất nhập khẩu Hóa chất miền Nam, Tập đoàn hóa chất Đức Giang (DGC).

Năm 2020 có bùng nổ?

Tính đến cuối tháng 9, mới cổ phần hóa được 36/127 doanh nghiệp nhà nước và hoàn thành thoái vốn được 89/405 doanh nghiệp, lần lượt đạt 28,3% và 21,9% so với kế hoạch đặt ra cho cả giai đoạn 2016-2020.

Đồng thời, theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg phê duyệt Danh mục doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa đến hết năm 2020, có 93 doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa đến hết năm 2020.

Trong đó, Nhà nước sẽ nắm giữ từ 65% vốn điều lệ trở lên đối với 4 doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa, bao gồm Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank), Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam - Công ty mẹ (Vinacomin-TKV), Tổng công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood I) và Công ty TNHH một thành viên Khoáng sản.

Có 62 doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa mà Nhà nước giữ trên 50% đến dưới 65% vốn điều lệ. Nổi bật như Tổng công ty viễn thông Mobifone, Tập đoàn bưu chính viễn thông Việt Nam (VNPT), Tổng công ty Cà Phê, Tổng công ty công nghiệp xi măng Việt Nam (Vicem), Tổng công ty Vận tải Hà Nội, Tổng công ty Đầu tư và phát triển hạ tầng đô thị (UCID)…

Còn lại 27 doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa sẽ do Nhà nước nắm giữ từ 50% vốn điều lệ trở xuống hoặc không nắm giữ cổ phần, bao gồm Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD), Tổng công ty Giấy Việt Nam, Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC)…

Theo báo cáo của Rồng Việt, việc tỷ lệ thực hiện kế hoạch thoái vốn và IPO đang ở mức thấp kèm quyết định số 26 tạo áp lực hoàn thành kế hoạch trong năm 2020. Đồng thời, tính đến cuối tháng 6, quá trình thoái vốn Nhà nước mới mang về khoảng 220 ngàn tỷ đồng (chủ yếu từ thương vụ Sabeco). Trong khi kế hoạch thu từ thoái vốn để phục vụ đầu tư giai đoạn 2016-2020 của Chính phủ là 250 ngàn tỷ đồng, đầu tư công giai đoạn này chậm lại do giải ngân thấp.

Do vây, Rồng Việt cho rằng một vài thương vụ có thể diễn ra trong năm 2020 như thoái vốn ACV, VEA, PLX, HVN và IPO Agribank, Genco1, Vinachem…