Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) năm 2024, Chủ tịch CTCP Chứng khoán TP.HCM (HSC, HCM) đã có bài tham luận về việc nâng hạng TTCK Việt Nam.
Theo Ông Johan Nyvene - Chủ tịch Chứng khoán HSC, thị trường chứng khoán Việt Nam đã hình thành và phát triển từng giai đoạn, cả về chất lẫn lượng qua gần một phần tư thế kỷ qua. Mặc dù vẫn được xem là một thị trường cận biên (Frontier Market) bởi các tổ chức xếp hạng thị trường trên thế giới, qua những năm gần đây thị trường chứng khoán Việt Nam đã được đánh giá rất tích cực từ các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài và được các nhà đầu tư này so sánh ngang tầm với một số thị trường chứng khoán khác trong hạng mục thị trường mới nổi (Emerging Market).
Điều này đã được thể hiện qua việc một số quỹ đầu tư nước ngoài thường chỉ chuyên đầu tư vào các thị trường mới nổi cũng đã bắt đầu tìm hiểu và đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam.
 |
| Ông Johan Nyvene - Chủ tịch Chứng khoán HSC |
Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đang chiếm tỷ trọng cao nhất trong các chỉ số thị trường cận biên, lên đến gần 30% trong chỉ số thị trường cận biên của MSCI và 38% trong chỉ số của FTSE Russell. Các thị trường khác trong hạng mục thị trường cận biên chỉ có tỉ trọng trên dưới 10%.
Với quy mô vốn hóa và thanh khoản, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đã tăng trưởng vượt qua nhiều thị trường khác trong khối thị trường mới nổi. Tổng vốn hóa của các doanh nghiệp niêm yết trên các sàn chứng khoán tại Việt Nam vào thời điểm gần đây nhất đã đạt gần 200 tỷ USD, lớn hơn nhiều thị trường châu Á khác như Philippines, Qatar, Kuwait hay châu Âu như Hy Lạp, Cộng hòa Czech, Hungary... và có thể so sánh với quy mô vốn hóa của một số thị trường mới nổi như Thái Lan là 475 tỷ USD, Indonesia là khoảng 720 tỷ USD, và Malaysia là khoảng 390 tỷ USD.
Về thanh khoản giao dịch, thị trường chứng khoán Việt Nam đã từng đạt thanh khoản trung bình giao động trên dưới 1 tỷ USD trong giai đoạn hai năm trước đây và gần đây nhất đạt gần 700 triệu USD, tương đương với Indonesia, Malaysia, và Singapore, tức chỉ đứng sau Thái Lan ở trong khối ASEAN.
Một khi Việt Nam được các tổ chức FTSE, MSCI nâng hạng lên thị trường mới nổi, thị trường chứng khoán nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung sẽ được hưởng lợi ở nhiều khía cạnh như tăng cường tính hội nhập toàn cầu, nâng tầm thị trường Việt Nam và vị thế quốc gia. Theo nghiên cứu và ước tính từ Ngân Hàng Thế Giới, việc nâng cấp thành thị trường mới nổi có thể mang đến thêm 10 tỷ USD đầu tư gián tiếp mới cho Việt Nam
Với việc thị trường vốn được nâng hạng, các doanh nghiệp sẽ có nhiều cơ hội hơn để tiếp cận với dòng vốn đầu tư nước ngoài tiềm năng. TTCK Việt Nam sẽ tăng tính hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và đón nhận dòng vốn lớn từ các quỹ đầu tư trên thế giới.
Dòng vốn đầu tư nước ngoài thông qua các quỹ mở, các quỹ đầu tư chỉ số (ETF) tham chiếu theo các bộ chỉ số của MSCI và FTSE được kỳ vọng sẽ tìm đến TTCK Việt Nam với quy mô lớn. Bên cạnh đó, việc nâng hạng thị trường chứng khoán còn gắn với câu chuyện Việt Nam đang định hướng thành lập một Trung tâm tài chính quốc tế.
"Rõ ràng đây là một phần lớn trong chiến lược phát triển quốc gia của Việt Nam", ông Johan Nyvene khẳng định.
Cải thiện khả năng tiếp cận thị trường của nhà đầu tư nước ngoài để nâng hạng thị trường
Theo Chủ tịch HSC, thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt được phần lớn các tiêu chí của MSCI và FTSE đề ra cho việc nâng hạng thị trường. Tuy nhiên gần đây nhất vào quý 4/2023, qua các cuộc tiếp xúc trực tiếp giữa các thành viên thị trường và UBCKNN với MSCI và FTSE, hai tổ chức xếp hạng này đã nêu ra một số tiêu chí cụ thể nhằm định hướng cho cơ quan chức năng và các thành viên thị trường chứng khoán Việt Nam nỗ lực đưa ra các giải pháp nhanh hơn. Trong số các tiêu chí đó, có ba điều kiện quan trọng mà thị trường chứng khoán Việt Nam còn cần đạt được.
Ông Johan Nyvene - Chủ tịch Chứng khoán HSC: "Thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt được phần lớn các tiêu chí của MSCI và FTSE đề ra cho việc nâng hạng thị trường"
Thứ nhất, mở rộng, không hạn chế tỷ lệ sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài vào các công ty Việt Nam. Hạn chế này được phản ánh vì một số các mã chứng khoán trong các ngành nghề như ngân hàng, bán lẻ, công nghệ... còn hạn chế tỷ lệ sở hữu nước ngoài nhưng lại được các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài quan tâm nhiều và hiện đã hết “room”.
Tuy nhiên, ngoài các ngành nghề đặc thù có yếu tố an ninh tài chính quốc gia hoặc an ninh công nghệ cao, khuôn khổ pháp lý của thị trường Việt Nam đã cho phép các công ty mở tỷ lệ sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài lên đến 100% đối với các doanh nghiệp không thuộc danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Như vậy sự chủ động mở rộng tỷ lệ sở hữu nước ngoài đã nằm trong tay phần lớn các doanh nghiệp niêm yết.
Việc thị trường chứng khoán Việt Nam chưa được nâng cấp lên thị trường mới nổi không phải do các yếu tố về quy mô và thanh khoản, mà chủ yếu do các yếu tố liên quan đến khả năng tiếp cận thị trường của nhà đầu tư nước ngoài.
Thư hai, điều chỉnh hoặc gỡ bỏ yêu cầu ký quỹ trước giao dịch, nhất là đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Việc xác định rủi ro này cần được các công ty chứng khoán có nguồn lực tài chính vững mạnh và có nhiều kinh nghiệm với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, cùng với các ngân hàng lưu ký nước ngoài hợp tác và cùng nhau giải quyết. Đối với tiêu chí này, trong thời gian gần đây các công ty chứng khoán hàng đầu trong đó có HSC, cùng với các ngân hăng lưu ký nước ngoài, đã khẩn trương hợp tác tìm hiểu và kiến nghị các cơ quan chức năng để đưa ra các phương pháp cụ thể nhằm hạn chế tối đa các yếu tố rủi ro trong việc gỡ bỏ yêu cầu ký quỹ trước giao dịch, nhằm tạo điều kiện đầu tư và thanh toán thuận tiện tối đa cho các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.
Thứ ba là cải thiện và tăng cường việc công bố thông tin bằng tiếng Anh, từ các cơ quan chức năng và các công ty niêm yết cũng như các thành viên thị trường. Đây là nhóm công việc có thể triển khai sớm với điều kiện phải truyền thông tốt cho các doanh nghiệp niêm yết để họ hiểu lợi ích của việc công bố thông tin bằng tiếng Anh và chủ động cập nhật thông tin. Với quy định chặt chẽ hơn và sự giám sát từ UBCKN và các sở giao dịch, việc công bố thông tin bằng tiếng Anh đầy đủ hơn chắc chắn là một tiêu chí có tính khả thi cao.
Ngoài các điều kiện chính được nêu ra như các điều kiện tiên quyết, các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài cũng như MSCI và FTSE cũng vạch ra một số các tiêu chí khác mà thị trường chứng khoán Việt Nam có thể cải thiện thêm để tiếp tục thăng tiến trở thành một thị trường cao cấp hơn trong mắt các nhà đầu tư, trong đó bao gồm các tiêu chí như:
Tính thanh khoản: Thị trường chứng khoán cần có mức độ thanh khoản đủ cao, tức là khả năng mua bán các cổ phiếu và tài sản tài chính một cách dễ dàng và hiệu quả.
Tính minh bạch và chuẩn mực quản trị doanh nghiệp: Các công ty niêm yết cần phải tuân thủ các tiêu chuẩn minh bạch trong báo cáo tài chính và quản lý doanh nghiệp.
Sự phát triển của hạ tầng và các dịch vụ tài chính đi kèm: Thị trường cần có hạ tầng phát triển, bao gồm hệ thống giao dịch, các dịch vụ tài chính phái sinh và các công cụ hỗ trợ khác để hỗ trợ các hoạt động giao dịch.
Và cuối cùng là tăng cường đào tạo và tăng cường ý thức đầu tư, nhất là đối với các nhà đầu tư cá nhân.