Loạt bài đã chỉ ra những dấu hiệu bất thường trong các gói thầu tại Công ty TNHH KTCTTL Bình Định. Vấn đề cuối cùng và quan trọng nhất là: chất lượng của các công trình đầu tư công trị giá hàng tỷ đồng này sẽ đi về đâu khi được thi công với một mức giá "siêu rẻ"?

Chất lượng có tương xứng với giá?

Các hồ sơ mời thầu đều có yêu cầu kỹ thuật rất rõ ràng, ví dụ Gói thầu Khối lượng xây dựng công trình: Kiên cố kênh N1-5 – Hệ thống Suối Tre (Mã TBMT: IB2500279848) yêu cầu kết cấu kênh bằng bê tông M200, tuân thủ các TCVN về vật liệu xây dựng như xi măng (TCVN 2682:2009), thép (TCVN 1651:2008). Đây là những tiêu chuẩn bắt buộc để đảm bảo độ bền của công trình.

Việc một nhà thầu bỏ giá thấp hơn tới 20-27% so với dự toán làm dấy lên nghi ngại về khả năng họ tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật này. Để có lợi nhuận, nhà thầu có thể sẽ phải cắt giảm chi phí bằng cách sử dụng vật liệu kém chất lượng hơn, hoặc thi công không đảm bảo quy trình. Hậu quả là công trình có thể nhanh chóng xuống cấp, gây lãng phí lớn hơn cho ngân sách nhà nước trong dài hạn.

Đáng chú ý, các hồ sơ mời thầu đều yêu cầu nhà thầu thực hiện bảo hành công trình trong 24 tháng. Tuy nhiên, đối với một công trình thủy lợi có vòng đời hàng chục năm, thời hạn bảo hành 24 tháng là quá ngắn ngủi để có thể phát hiện các sai sót tiềm ẩn do chất lượng thi công kém.

Góc nhìn pháp lý: Trách nhiệm thuộc về ai?

Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhận định, việc giám sát chất lượng công trình sau đấu thầu là một chuỗi trách nhiệm liên đới.

“Theo Luật Xây dựng và các nghị định hướng dẫn như Nghị định 06/2021/NĐ-CP, trách nhiệm đảm bảo chất lượng trước hết thuộc về nhà thầu thi công. Tuy nhiên, không thể không nhắc đến vai trò giám sát của Chủ đầu tư (Công ty TNHH KTCTTL Bình Định) và các đơn vị tư vấn giám sát. Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm về việc nghiệm thu, đảm bảo công trình được thi công đúng thiết kế và tiêu chuẩn kỹ thuật đã phê duyệt,” luật sư Lập nói.

Ông cũng chỉ rõ: “Cơ quan quản lý nhà nước, cụ thể ở đây là Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bình Định (sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai mới) - đơn vị phê duyệt các báo cáo kinh tế-kỹ thuật và kế hoạch lựa chọn nhà thầu, cũng có trách nhiệm hậu kiểm, giám sát tổng thể việc tuân thủ pháp luật về đầu tư xây dựng của các đơn vị trực thuộc. Việc đấu thầu giá rẻ có thể tiết kiệm được chi phí trước mắt, nhưng nếu không có sự giám sát chặt chẽ, nó có thể gây ra những thiệt hại to lớn và lâu dài.”

Những dấu hiệu bất thường tại các gói thầu của Công ty TNHH KTCTTL Bình Định đã cho thấy công tác đấu thầu cần được các cơ quan chức năng của tỉnh Bình Định (tỉnh Gia Lai mới) cần rà soát, thanh tra để đảm bảo nguồn vốn đầu tư công được sử dụng một cách minh bạch và hiệu quả nhất.