Những sinh vật kỳ lạ mang lớp giáp vảy cứng cáp chậm rãi di chuyển trên nền đất phủ đầy lá mục với hình dáng trông như những quả nón thông biết đi đang lặng lẽ săn mồi giữa bóng tối. Chúng là những con tê tê. Ảnh: Science Direct
Nhưng điều khiến cho không ai có thể ngờ rằng bên trong cơ thể nhỏ bé ấy lại chứa đựng một trong những hệ tiêu hóa kỳ diệu và mạnh mẽ nhất thế giới động vật. Có nghĩa là, không chỉ lớp giáp bên ngoài, trong bụng chúng cũng rất đặc biệt. Ảnh: Science Direct
Năm 2015, khi kiểm tra một con tê tê Nam Phi vô tình nuốt phải những vật thể lạ, một bác sĩ thú y tên Lucy đã phát hiện thành dạ dày của nó dày đến 3,8 cm. Điều này đã làm thay đổi nhận thức khoa học về loài tê tê. Ảnh: Science Direct
Bên trong dạ dày các viên đá nhỏ mà con tê tê đã nuốt, các nhà khoa học nhận thấy bề mặt của chúng có những vết xước xoắn ốc, giống hệt như các viên bi kim loại sau khi trải qua quá trình bị nghiền trong một máy mài công nghiệp. Ảnh: Science Direct
Cấu trúc của dạ dày tê tê được chia thành ba khoang riêng biệt. Hai khoang đầu tiên chứa các phần nhô ra giống như răng làm bằng keratin, giúp xé nhỏ thức ăn. Trong khi đó, khoang thứ ba (dạ dày chính) được bao phủ bởi các hạt thạch anh, hoạt động như những viên bi mài giúp nghiền thức ăn. Ảnh: Science Direct
Khi các cơ dạ dày co bóp, hạt thạch anh này quay với tốc độ cao dưới áp suất lên đến 300 kPa, tạo ra lực tương đương với máy nghiền bi công nghiệp. Tê tê có thể nghiền nát một mảnh thủy tinh dày 5 mm thành bột có kích thước hạt dưới 0,1 mm chỉ trong vòng hai giờ. Ảnh: Manycyote
Nhưng tại sao tê tê lại cần một hệ tiêu hóa mạnh mẽ đến vậy? Câu trả lời nằm ở nguồn thức ăn đặc biệt của chúng: kiến và mối. Cả hai loài này đều có bộ xương ngoài làm từ chitin, một hợp chất có độ cứng tương đương với nhựa kỹ thuật. Ảnh: Science Direct
Để hấp thụ đủ chất dinh dưỡng từ những con mồi nhỏ bé này, tổ tiên của tê tê đã trải qua quá trình tiến hóa kéo dài hơn 40 triệu năm. Ban đầu, chúng phát triển thực quản tiết ra chất nhầy có tính axit để làm mềm chitin. Ảnh: Science Direct
Sau đó, chúng bắt đầu tích lũy sỏi và cát trong dạ dày để tăng khả năng nghiền nát thức ăn. Cuối cùng, chúng phát triển một dạ dày đầy "cơ bắp" cực kỳ mạnh mẽ, có thể điều chỉnh mức độ co bóp để tối ưu hóa quá trình tiêu hóa. Ảnh: Science Direct
Đây giống như một dây chuyền chế biến quặng tích hợp ngay bên trong cơ thể, giúp tê tê tận dụng tối đa nguồn thức ăn khó tiêu hóa mà chúng phải phụ thuộc vào. Ngoài hệ tiêu hóa siêu việt, tê tê còn sở hữu một khả năng đặc biệt khác: sự liên kết giữa lớp vảy bảo vệ và hoạt động tiêu hóa. Ảnh: Science Direct
Lớp hạ bì ngay bên dưới lớp vảy của tê tê chứa đầy các rãnh chuyển hướng siêu nhỏ. Các rãnh này giúp chuyển đổi tác động từ bên ngoài thành tín hiệu điện sinh học, kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa. Ảnh: Science Direct
Điều này có nghĩa là khi tê tê bị tấn công, lớp vảy không chỉ giúp bảo vệ cơ thể mà còn kích hoạt hệ tiêu hóa làm việc mạnh mẽ hơn, giúp nó xử lý thức ăn nhanh hơn để tích lũy năng lượng cho những tình huống khẩn cấp. Ảnh WildSOS
Sự phi thường của loài tê tê còn trở thành nguồn cảm hứng cho những đột phá công nghệ. Các kỹ sư đã mô phỏng cấu trúc dạ dày tê tê để phát triển một loại máy nghiền sinh học có thể xử lý rác thải điện tử với hiệu suất cao. Ảnh: Science Direct
