Ông Trump đặt niềm tin vào khả năng cải tổ, cắt giảm ngân sách chính phủ của tỷ phú Elon Musk. Ảnh: Washington Post.
Elon Musk và nhiệm vụ cải tổ chính phủ Mỹ
Ông Trump mới đây thông báo tỷ phú Elon Musk sẽ lãnh đạo một ủy ban đặc biệt gọi là “Bộ Hiệu quả Chính phủ” (DOGE), nhằm rà soát chi tiêu công và đưa ra các đề xuất cải cách. Ủy ban sẽ làm việc trực tiếp với Nhà Trắng.
Đồng hành cùng ông Musk là Vivek Ramaswamy, cựu ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa. Theo nguồn tin thân cận, DOGE sẽ hoạt động độc lập nhưng vẫn làm việc chặt chẽ với văn phòng ngân sách của Nhà Trắng, hướng đến mục tiêu giảm thiểu chi tiêu lãng phí.
Mâu thuẫn với quyền hạn của Quốc hội
DOGE dưới sự dẫn dắt của ông Musk và Ramaswamy sẽ tập trung vào giảm chi tiêu chính phủ bằng các biện pháp quyết liệt. Ông Musk cam kết cắt giảm chi tiêu ngân sách chính phủ lên tới 2 nghìn tỷ USD, mặc dù các chuyên gia đánh giá đây là một mục tiêu khó thực hiện. Ramaswamy từng khẳng định sẽ “ngừng cấp ngân sách cho các cơ quan lãng phí” và khuyến khích việc làm trong chính phủ theo nguyên tắc ưu tiên tài năng.
Đáng chú ý, nhóm của ông Trump đang xem xét các phương án để áp dụng đề xuất của DOGE mà không cần Quốc hội phê duyệt, bao gồm việc thách thức Đạo luật Ngân sách 1974. Đây là đạo luật hạn chế quyền lực của tổng thống trong việc thay đổi chi tiêu công. Điều này, nếu được thực hiện, có thể dẫn tới một cuộc đối đầu pháp lý lớn về quyền kiểm soát ngân sách giữa ông Trump và Quốc hội, ngay cả khi đảng Cộng hòa đã kiểm soát lưỡng viện.
Theo Washington Post, việc ông Trump đề xuất áp dụng các khuyến nghị của ông Musk mà không cần thông qua Quốc hội có thể làm bùng lên cuộc tranh cãi về quyền lực ở Washington.
Doanh nhân Vivek Ramaswamy sẽ cùng làm việc với tỷ phú Elon Musk trong “Bộ Hiệu quả Chính phủ”. Ảnh: Reuters.
Một số luật sư và chuyên gia cho rằng, bất kỳ động thái đơn phương nào của ông Trump nhằm tái cấu trúc luật chi tiêu công sẽ bị Tòa án Tối cao bác bỏ. Tuy nhiên, các đồng minh của ông Trump lạc quan rằng, với đa số thẩm phán theo đường lối bảo thủ hiện tại, Tòa án Tối cao có thể ủng hộ kế hoạch.
Mark Paoletta, cựu cố vấn ngân sách trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, đã gọi Đạo luật Kiểm soát Ngân sách 1974 là vi hiến. Ông Paoletta cho rằng, tổng thống nên có quyền tự chủ trong việc điều chỉnh ngân sách chính phủ. Ông Ramaswamy cũng từng kêu gọi Quốc hội hủy bỏ hoặc sửa đổi đạo luật này với lý do chính phủ Mỹ cần tiết kiệm ngân sách một cách quyết liệt.
Phản ứng của các nhà lập pháp và giới chuyên gia
Một số thành viên đảng Cộng hòa đã ủng hộ ý tưởng này, cho rằng đây là biện pháp cần thiết để giảm thiểu chi tiêu ngân sách khổng lồ của Mỹ.
Nghị sĩ Ralph Norman cho rằng, quyền lực tổng thống có thể dùng để đóng băng một phần ngân sách mà không cần Quốc hội thông qua và ông tin tưởng ông Trump sẽ thực hiện điều đó.
Tuy nhiên, không ít nghị sĩ đảng Dân chủ và một số thành viên đảng Cộng hòa, đã chỉ trích kế hoạch này. Họ cho rằng việc can thiệp vào quyền kiểm soát chi tiêu vốn thuộc về Quốc hội là vi phạm hiến pháp và bất kỳ hành động nào nhằm vượt quyền đó đều khó có thể được chấp nhận về mặt pháp lý. Doug Holtz-Eakin, chủ tịch Diễn đàn Hành động ở Mỹ, khẳng định: “Ông Musk và Ramaswamy không thể tái cấu trúc toàn bộ chính phủ theo ý muốn giống như một doanh nghiệp tư nhân mà không có các quyết định từ Quốc hội”.
Dưới sự dẫn dắt của Elon Musk, ủy ban DOGE có tiềm năng tạo ra một sự thay đổi lớn, dù khả năng thành công vẫn chưa rõ ràng.
Với hàng loạt thách thức pháp lý và khả năng xảy ra một cuộc cạnh tranh quyền lực giữa các nhánh hành pháp và lập pháp, kế hoạch mà ông Trump mong muốn có thể không dễ dàng thực hiện.
Cuộc cải tổ đầy tham vọng của ông Trump với tỷ phú Elon Musk có thể là dấu hiệu của một chính phủ Mỹ đang dần thay đổi, nhưng cũng có thể sẽ là bước đi khơi mào những tranh cãi không hồi kết, Washington Post kết luận.