Chứng khoán Vietcombank (VCBS) vừa công bố báo cáo ngành mía đường 2023 với nhận định ổn định trong sự bảo hộ của chính sách thuế.
Giá đường thế giới kì vọng giảm trong nửa sau 2023 nhưng vẫn neo ở vùng cao
Theo Tradingeconomics, giá đường thô giao ngay (tính theo giá hàng ngày của ISA) và đường trắng theo ISO đều đạt mức kỉ lục trong tháng 12/2022, với trung bình lần lượt 18,93 US cents/lb và 540,76 USD/tấn. Theo đà tăng của thế giới, giá đường nội địa Việt Nam diễn biến tăng trong năm 2022 năm cao hơn 8 -10% svck.
So với giá đường các thị trường trong khu vực gồm các nước sản xuất mía đường khối ATIGA, giá đường Việt Nam đã tiệm cận đường Indonesia và Trung Quốc, tuy nhiên chỉ bằng nửa giá đường Philippines và cao hơn đường Thái Lan trước thuế CBPG khoảng 25%.
Nhận định về triển vọng năm 2023, VCBS cho rằng giá đường thế giới kì vọng giảm trong nửa sau 2023 nhưng vẫn neo ở vùng cao. Thêm vào đó, biện pháp thuế sẽ hỗ trợ giá đường trong nước trong dài hạn.
Cụ thể, VCBS kì vọng giá đường RS sẽ duy trì cao, dao động trung bình quanh 18.000 – 18.500 VND/kg do: (1) Nhu cầu đường toàn Việt Nam dự kiến tăng nhẹ lên mức 2,3 – 2,4 triệu tấn/năm (theo USDA), (2) giá đường nhập khẩu kém cạnh tranh sau áp thuế thúc đẩy nhu cầu với đường trong nước.
Giá đường nhập khẩu từ Thái Lan và có nguồn gốc Thái Lan (Lào, Campuchia) sau khi áp thuế chống bán phá giá, ước tính khoảng 22.000 VND/kg, cao hơn giá đường Trung Quốc, Indonesia và Việt Nam từ 10-15%.
Indonesia và Australia trở thành nguồn cung nhập khẩu đường hiện tại của Việt Nam, tuy nhiên điều này khó duy trì lâu dài do: (a) Indonesia không có lợi thế về xuất khẩu đường, (b) diện tích trồng mía tại Úc không đủ lớn để có mở rộng thêm thị trường xuất khẩu cho Việt Nam.
Tuy nhiên trong ngắn hạn, giá đường có thể chịu áp lực do (1) Nguồn cung tạm thời đang dư thừa từ tồn kho năm 2022 (~6 triệu tấn), (2) tiềm năng Chính phủ gia tăng thêm hạn ngạch nhập khẩu để bổ sung đường trong nước trong 2023.
QNS và SLS lợi thế về cổ tức cao, SBT tăng sản lượng nhờ mở rộng vùng nguyên liệu và kênh xuất khẩu
Trong bối cảnh đó, 3 doanh nghiệp nổi trội của ngành đường sẽ như thế nào trong năm 2023?
CTCP Đường Quảng Ngãi (QNS) ghi nhận kết quả kinh doanh năm 2022 gần 8.300 tỷ đồng doanh thu thuần, tăng 13% so năm trước. Lợi nhuận sau thuế 1.285 tỷ đồng, nhích nhẹ 3%.
Trong đó, cơ cấu nguồn thu của Đường Quảng Ngãi, mảng đường là động lực tăng trưởng chính với sự gia tăng cả về sản lượng (+18%) và giá bán (+6%), doanh thu mảng đường cả năm đạt 1.972 tỷ đồng (+25%) và hoạt động thương mại cũng gia tăng mạnh mẽ (1.582 tỷ đồng, + 50%). Tuy nhiên tỷ suất lợi nhuận gộp giảm từ 23.4% năm 2021 xuống 19,1% năm 2022 chủ yếu do giá mía nguyên liệu (~ 60% COGS) tăng cao hơn mức tăng giá bán đầu ra.
Mảng sữa đậu nành của Đường Quảng Ngãi cải thiện nhẹ với 4.300 tỷ doanh thu thuần (+5.5%) và 1.500 tỷ lợi nhuận trước thuế (+4.4%). Sản lượng sữa tiêu thụ cả năm duy trì tương đương cùng kì (265 triệu lít), tỷ suất lợi nhuận gộp tốt hơn ở mức 40,7% (+50 bps) nhờ giá bán sữa trung bình tăng 7%.
 |
| Các chỉ tiêu kỳ vọng của QNS |
Nhận định về năm 2023, VCBS cho rằng mảng đường sẽ giảm tốc trong khi mảng sữa chưa thực sự đột phá.
Năm 2023, VCBS dự phóng sản lượng đường RS của QNS tăng trưởng khả quan đạt 160 nghìn tấn (+23%) nhờ mở rộng diện tích vùng nguyên liệu đáng kể. Trong khi đó, lượng đường RE được giả định sẽ đi ngang (~ 20.000 tấn/năm) do khả năng gia tăng hạn ngạch nhập 2.000 khẩu đường của công ty chưa rõ ràng.
Tuy nhiên, tỷ suất biên gộp của mảng đường sẽ tiếp tục giảm do chi phí mua mía năm 2023 đã được nâng lên mức 1,05 triệu đồng/tấn (+11% so năm 2022) và giá đường khó có thể tăng mạnh (+ 2% so cùng kỳ). Cho cả năm 2023, VCBS giả định biên lãi gộp mảng này khoảng 18% (-110 bps từ mức 19.1% cùng kì).
Đối với mảng sữa đậu nành của QNS khó có sự đột phá dù giá nguyên vật liệu được dự báo giảm. Theo ban lãnh đạo công ty, sản lượng tiêu thụ sữa đậu nành trong 2023 ước tính đi ngang so cùng kỳ do triển vọng nhu cầu kém tích cực, ước tính khoảng 270 triệu lít. Về biên lợi nhuận, giá đậu nành thế giới dự kiến dao động quanh $13/ giá theo USDA (-8% so cùng kỳ) tuy nhiên QNS sẽ không hưởng lợi nhiều từ xu hướng này do công ty đã nhập trước 50% giá nguyên vật liệu đầu vào từ cuối 2022. Cho nửa sau 2023, VCBS ước tính lãi gộp mảng sữa có thể hồi phục dần về mức 41% nhờ giá nguyên vật liệu đầu vào giảm so với hai quý đầu năm.
Năm 2023, QNS được dự báo đạt 8.822 tỷ doanh thu thuần (+6,8%) và lợi nhuận sau thuế 1.297 tỷ đồng (+1%).
Cũng cần lưu ý, tỷ lệ cổ tức tiền mặt cao là điểm tích cực với QNS. Trong kế hoạch phân phối lợi nhuận, QNS dự kiến suy trì tỷ lệ chi trả cổ tức ở mức 30%/ mệnh giá cho năm 2022, tương ứng với tỷ suất cổ tức 7,9%.
CTCP Mía đường Sơn La (SLS) ghi nhận kết quả kinh doanh 2 quý niên vụ 22/23 với doanh thu thuần và lợi nhuận sau thuế lần lượt là 715 tỷ và 189 tỷ đồng, tăng mạnh 117% và 178% so niên độ 21/22.
VCBS dự kiến sản lượng đường bán ra toàn niên vụ 22/23 tăng 60% so với cùng kỳ. Dự kiến SLS sẽ đạt 1.470 tỷ đồng doanh thu thuần (+69%) và lợi nhuận sau thuế 296 tỷ đồng (+57,6%) cho niên độ 2022-2023.
Theo SLS, sản lượng đường RS năm 2023 của công ty ước tính đạt 68.000 tấn (+6% so cùng kỳ) do 90 diện tích vùng nguyên liệu mở rộng và năng suất mía thu hoạch tăng cao. Cùng với lượng tồn 80 kho kỉ lục cuối T6/2022, VCBS ước tính lượng RS tiêu thụ toàn niên vụ của SLS có thể lên 70 đến 84.700 tấn, tăng 62% so cùng kỳ nhờ nhu cầu đầu ra tốt.
SLS có lợi thế so với các doanh nghiệp mía đường khác do vùng nguyên liệu gần nên giá thành sản xuất thấp. Niên vụ 22/23, giá thu mua mía cả nước tăng cao do thiếu mía nguyên liệu, tuy nhiên SLS vẫn duy trì được mức thu mua mía thấp nhờ liên kết chặt chẽ với người nông dân.
 |
| Các chỉ tiêu ước tính của SLS |
Cho cả năm 2023, VCBS ước tính biên lãi gộp mảng đường của SLS đạt 27.5% (giảm 200 bps vs 29,6% của 2022) với giả định giá mía đầu vào cao hơn 6% so cùng kỳ.
SLS cũng là doanh nghiệp có lịch sử trả cổ tức rất cao, lên đến 100% với những năm KQKD vượt trội như niên vụ 2021/2022. Với KQKD 2Q/23 đã vượt 2,5 lần kế hoạch đề ra, VCBS kì vọng SLS sẽ tiếp tục có một năm mạnh tay chi trả cổ tức.
Với CTCP Thành Thành Công - Biên Hòa (SBT), KQKD 2Q niên vụ 22/23 ghi nhận gần 12.300 tỷ đồng doanh thu thuần (+32%) và 432 tỷ LNTT của công ty mẹ (-26% ), hoàn thành 72% kế hoạch kinh doanh niên vụ.
VCBS kỳ vọng về tăng trưởng sản lượng của SBT nhờ mở rộng vùng nguyên liệu và kênh xuất khẩu. VCBS dự báo niên độ 2022-2023 của SBT với doanh thu 20.085 tỷ đồng (+9,5%) và lợi nhuận sau thuế 750 tỷ đồng (-5,8%).
Lũy kế 6T niên vụ 22/23, sản lượng tiêu thụ đường của SBT tăng trưởng đáng kể, trong đó, kênh xuất khẩu tăng mạnh nhất (+70%), kênh B2B +26%. Với việc Trung Quốc sẽ mở cửa trong 2023, nhu cầu phục hồi mạnh, song nguồn cung trong nước giảm sẽ giúp SBT có cơ hội gia tăng xuất khẩu vào thị trường này.
Giai đoạn 2021-2025, SBT tập trung mở rộng vùng nguyên liệu tại Úc đến 20.000 ha. Tháng 8/2022, SBT đưa vào vận hành 1.244 ha, năng suất thu hoạch dự kiến trung bình 900 tấn mía/ngày. Trong niên độ 22/23, công ty đẩy nhanh tiến độ với mục tiêu 5.000 ha, đây sẽ là tiền đề để doanh nghiệp mở rộng trong dài hạn.
Tuy nhiên, chi phí tài chính và nguyên vật liệu tăng cao sẽ kìm hãm tăng trưởng LNST của SBT. Cụ thể, SBT chỉ tự chủ 53% vùng nguyên liệu, do đó công ty sẽ chịu áp lực từ việc giá thu mua mía gia tăng trong thời gian gần đây.
Thêm vào đó, tại 31/12/2022, quy mô nợ vay của SBT đã tăng mạnh 42% so với cùng kỳ, trong đó đặc biệt là nợ vay ngắn hạn (+71%, tương đương với 30% quy mô tổng tài sản) do hợp nhất đơn vị thành viên Global Mind Australia. Vì thời gian đầu tư vùng nguyên liệu kéo dài, VCBS cho rằng SBT chưa thể có sự tăng trưởng doanh thu đột phá ngay, trong khi gánh nặng nợ vay sẽ là lớn trong các năm tới.