Alzheimer là một bệnh lý thoái hóa thần kinh mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trí nhớ, nhận thức và hành vi. Tuy nhiên, bệnh không khởi phát đột ngột mà tiến triển âm thầm qua nhiều giai đoạn. Ở giai đoạn sớm, các triệu chứng rất nhẹ và thường bị nhầm lẫn với dấu hiệu lão hóa thông thường.

Việc phát hiện sớm Alzheimer có ý nghĩa rất lớn trong việc điều trị, trì hoãn sự suy giảm nhận thức và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Dưới đây là những dấu hiệu ban đầu dễ bị bỏ qua và lời khuyên từ chuyên gia mà bạn không nên xem nhẹ.

Hay quên một cách bất thường

Quên tên người quen, quên vị trí đồ vật, quên những cuộc hẹn hay thông tin vừa mới nghe là triệu chứng phổ biến và thường bị cho là lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên, nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, cản trở sinh hoạt và khiến người bệnh cảm thấy bối rối, thì đó có thể là một trong những dấu hiệu sớm của Alzheimer.

Lời khuyên: Nếu bạn hoặc người thân quên quá nhiều thông tin quan trọng trong thời gian ngắn, cần ghi chú lại các biểu hiện, theo dõi tần suất và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Gặp khó khăn trong việc lên kế hoạch hoặc xử lý thông tin

Người bệnh có thể gặp khó khăn khi làm các việc đơn giản như viết ra danh sách đi chợ, thanh toán hóa đơn hay làm theo một công thức nấu ăn quen thuộc. Họ thường mất nhiều thời gian hơn trước để hoàn thành công việc hoặc bỏ dở giữa chừng.

Lời khuyên: Đừng coi thường sự thay đổi trong khả năng tổ chức hoặc suy luận logic, đặc biệt nếu điều đó làm giảm hiệu suất làm việc hoặc gây phiền phức trong cuộc sống thường ngày.

Lúng túng trong các hoạt động quen thuộc

Một người mắc Alzheimer giai đoạn đầu có thể cảm thấy khó khăn khi lái xe đến nơi thường đi, vận hành máy giặt, sử dụng điều khiển TV hay điện thoại. Sự bối rối này thường khiến họ lo lắng và dễ cáu gắt.

Lời khuyên: Nếu người thân của bạn từng rất thành thạo trong một công việc hằng ngày nay bỗng dưng vụng về, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm cần được kiểm tra.

Mất phương hướng về thời gian và không gian

Họ có thể không nhớ hôm nay là thứ mấy, ngày bao nhiêu, không nhớ rõ vì sao mình có mặt ở một nơi nào đó. Một số trường hợp còn bị lạc ở nơi quen thuộc như đường về nhà, khu phố sinh sống.

Lời khuyên: Nên kiểm tra kỹ nếu người thân của bạn thường xuyên mất định hướng, kể cả ở nơi quen thuộc hoặc hay đặt câu hỏi lặp đi lặp lại về thời gian.

Khó diễn đạt bằng lời nói hoặc viết lách

Người bệnh gặp khó khăn trong việc tìm đúng từ để diễn đạt, lặp lại cùng một ý nhiều lần, mất mạch trong khi nói hoặc không thể tiếp nối cuộc hội thoại. Họ cũng có thể gặp khó khăn trong việc viết, do không nhớ cách viết chữ hoặc cấu trúc câu.

Lời khuyên: Đừng xem nhẹ những thay đổi trong khả năng ngôn ngữ. Ghi lại những biểu hiện khó nói, diễn đạt vòng vo và mang đến khám chuyên khoa.

Đặt nhầm đồ vật và không thể nhớ lại

Người bệnh có thể để ví tiền trong tủ lạnh, để điều khiển tivi vào lò vi sóng rồi đi tìm khắp nơi. Điều đáng lo là họ không thể nhớ mình đã làm gì, thậm chí có xu hướng nghi ngờ người khác lấy mất đồ.

Lời khuyên: Hành vi này không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn rủi ro (ví dụ: để đồ điện tử vào nơi nguy hiểm). Nếu xuất hiện lặp lại, nên đưa người bệnh đi khám sớm.

Thay đổi tâm trạng, hành vi hoặc tính cách

Người bệnh Alzheimer có thể trở nên lo lắng, trầm cảm, dễ cáu giận, thu mình hoặc có hành vi nghi ngờ, mất niềm tin vào người thân. Họ thường mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích, tránh tiếp xúc xã hội hoặc tự cô lập bản thân.

Lời khuyên: Thay đổi cảm xúc bất thường ở người cao tuổi không nên chỉ được coi là “do tuổi già”. Đây có thể là dấu hiệu của sự rối loạn chức năng não do Alzheimer.

Giảm khả năng đánh giá và ra quyết định

Alzheimer khiến người bệnh suy giảm khả năng đánh giá, dễ bị lừa đảo, mua hàng vô tội vạ, ăn mặc không phù hợp thời tiết hoặc có những quyết định thiếu cân nhắc. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến an toàn và tài chính của họ.

Lời khuyên: Người thân nên để ý các quyết định bất thường, những thay đổi trong tiêu xài, giao tiếp – nhất là khi người bệnh sống một mình hoặc không có người theo dõi thường xuyên.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Không phải ai có các dấu hiệu trên cũng mắc Alzheimer, nhưng khi những biểu hiện này xảy ra thường xuyên, tiến triển và ảnh hưởng đến đời sống hằng ngày thì nên đưa người bệnh đến gặp bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc tâm thần lão khoa để được chẩn đoán.

Chẩn đoán sớm không chữa khỏi được bệnh, nhưng giúp:

Sử dụng thuốc đúng thời điểm để làm chậm tiến triển;

Lên kế hoạch chăm sóc lâu dài;

Giảm gánh nặng tinh thần cho gia đình và người thân.

Tư vấn phòng ngừa từ chuyên gia

Theo các chuyên gia, có một số cách giúp phòng ngừa hoặc làm chậm sự khởi phát của Alzheimer:

Tập thể dục đều đặn: 30 phút mỗi ngày giúp cải thiện tuần hoàn não và chức năng thần kinh.

Ăn uống lành mạnh: Ưu tiên chế độ ăn Địa Trung Hải, giàu rau củ, cá, hạt, hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến.

Giữ tinh thần tích cực: Tham gia các hoạt động xã hội, tránh cô lập bản thân.

Tập luyện trí não: Đọc sách, chơi cờ, học kỹ năng mới, giải ô chữ...

Kiểm soát các bệnh mạn tính: Như cao huyết áp, tiểu đường, cholesterol cao, vì đây là yếu tố nguy cơ cho Alzheimer.

Hãy quan sát kỹ những thay đổi nhỏ và hành động sớm để bảo vệ trí nhớ

Alzheimer là một căn bệnh đáng sợ vì diễn tiến chậm rãi nhưng tàn phá mạnh mẽ. Nếu bạn để ý thấy người thân có những biểu hiện khác thường so với chính họ trước đây thì đừng bỏ qua. Càng phát hiện sớm, càng có cơ hội can thiệp hiệu quả, kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng cuộc sống.