Núi Phụng Hoàng Sơn (còn có tên là núi Ông Tô, núi Cô Tô) nằm ở độ cao trên 600 mét so với mực nước biển, thuộc xã núi Tô, huyện Tri Tôn. Truyền thuyết dân gian kể rằng “Núi Tô có hình dáng giống như cái Tô lật úp nên mới gọi là núi Tô”. Một giả thuyết khác lại cho rằng Cô Tô xưa kia là nơi có rất nhiều loài chim đẹp về trú ngụ. 

Dáng núi Phụng Hoàng Sơn giống hình chim Phụng rất đẹp nên gọi là Phụng Hoàng Sơn với dãy đồi nằm ở phía Tây, tức đồi Tức Dụp – một địa danh lẫy lừng bởi tinh thần chiến đấu kiên gan của quân và dân ta trong thời kháng chiến chống giặc Mỹ xâm lược. Nơi đây, địch đã dốc toàn lực tấn công ta suốt 128 ngày đêm nhưng đã hoàn toàn thảm bại. Hiện nay, đồi Tức Dụp đã trở thành một trong những tuyến du lịch nổi tiếng của Tri Tôn.

Còn theo nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Hầu, tác giả cuốn “Nửa tháng trong miền Thất Sơn” thì Phụng Hoàng Sơn là ngọn núi đẹp nhất trong vùng Thất Sơn. Hòa thượng Thích Phước Lợi trụ trì chùa Sơn Tô cổ tự cũng cho biết, núi Tô xưa kia là một vùng hoang sơ vắng vẻ, cư dân thưa thớt, đường đi hiểm trở, thú rừng nhiều vô số kể, mãi đến sau ngày đất nước hòa bình, thống nhất non sông, bà con mới kéo nhau lên núi trồng trọt và sản xuất. Nơi đây giờ đã đông vui, sầm uất bởi khách du lịch ngày càng đông hơn.

Di tích Suối Vàng bên hồ Soài So

Trước đây, khách tham quan muốn lên núi phải men theo những lối mòn, dốc đá chênh vênh, vừa đi vừa lách mình hoặc bám vào những thân cây, vất vả lắm mới lên tới đỉnh núi. Ngày nay, vừa đặt chân đến Phụng Hoàng Sơn, du khách sẽ không khỏi ngỡ ngàng trước cảnh rừng núi bao la với nhiều câu chuyện huyền thoại về suối Vàng và hồ Soài So êm đềm, mặt nước phẳng lặng trong như gương nằm ngay dưới chân núi đầy thơ mộng. Con đường từ lộ cái tới hồ Soài So đã tráng nhựa phẳng phiu. Đường lên núi mới ngày nào còn vòng vèo, hiểm trở, nay đã được mở rộng, xe máy có thể vượt dốc lên tới sân Tiên. Dọc theo lưng chừng núi, ngoài những khu rừng hỗn giao và rừng phòng hộ còn có những vườn cây ăn trái bạt ngàn, nhiều nhất là xoài, mít và những khu vực trồng rẫy xanh rì giống như một bình nguyên trên núi.

Từ sân tiên, trong bước hành trình của du khách sẽ là tiếp tục khám phá, tham quan các di tích Vồ Hội, Nam Hải, Bồng Lai, Pháo Đài … Mỗi nơi đều chứa đựng những sự tích ly kỳ và gợi lên vẻ huyền bí và lãng mạn.

Từ trên đỉnh núi Phụng Hoàng Sơn hùng vĩ, đâu đó ta nghe văng vẳng tiếng chuông chùa ngân nga hòa quyện với cây rừng, khí núi càng khiến cho cảnh vật trở nên u tịch, thanh nhàn và tăng thêm sự kỳ thú của thiên nhiên nơi đây.

Trên đồi cao, mây trắng bồng bềnh, tôi lắng nghe vài tiếng chim bay ngang cất lên tiếng ríu rít thật êm tai. Dưới bờ hồ, vài đứa trẻ đang đùa giỡn hồn nhiên. Mặt hồ Soài So hiền hòa vẫn còn đọng lại vài tia nắng vàng lấp lánh soi rõ bóng hình người phụ nữ lặng lẽ gánh nước…

Núi Cô Tô nhìn từ xa.

Đồi Tức Dụp, Khu du lịch nổi tiếng nằm trong dãy núi Cô Tô.

Đại tá Lê Văn Hai, Anh hùng LLVTND đang đứng trước miệng hang nơi đồi Tức Dụp năm xưa.

Sân Tiên trên núi Cô Tô

Hồ Soài So dưới chân núi Cô Tô