Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) vừa có văn bản đề nghị Bộ Tài chính khẩn trương xem xét trình Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung một số quy định của Nghị định số 132/2020/NĐ-CP ngày 5/11/2020 về “quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết” và Nghị định số 08/2023/NĐ-CP ngày 5/3/2023 về “sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế”.
Theo đó, HoREA đề nghị sửa đổi Nghị định 132 theo hướng không khống chế “trần” tổng chi phí lãi vay “không vượt quá 30% của tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trong kỳ” của “doanh nghiệp trong nước có giao dịch liên kết” để phản ánh trung thực, đầy đủ, kịp thời “bức tranh” hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
Đồng thời đề nghị các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền tăng cường kiểm soát và xử lý nghiêm minh “doanh nghiệp có giao dịch liên kết” có hành vi “chuyển giá”, kê khống chi phí để trốn lậu thuế.
Trong tình hình hiện nay, Bộ Tài chính đang thực hiện nhiều chính sách tài khóa rất hiệu quả để hỗ trợ cộng động doanh nghiệp và người tiêu dùng như cho phép chậm nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; cho phép giảm 2% thuế GTGT, thuế TNDN, thuế môi trường, nên việc khẩn trương xem xét sửa đổi Nghị định 132 cũng là chính sách tài khóa hết sức cần thiết và cấp bách theo chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 105/NQ-CP ngày 15/7/2023.
HoREA cũng đề nghị gia hạn hiệu lực của Điều 3 Nghị định 08/2023/NĐ-CP thêm 12 tháng, đến hết ngày 31/12/2024 (thay vì 31/12/2023) để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ và nhà đầu tư cá nhân đầu tư trái phiếu riêng lẻ trong năm 2024, tạo điều kiện để thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phục hồi và phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững.
HoREA cho rằng Nghị định 08 có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành tính cho đến nay mới chỉ thực hiện được 08 tháng (từ tháng 03-11/2023), nhưng đã đạt được một số kết quả rất thiết thực, tháo gỡ phần nào khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói chung. Đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và các doanh nghiệp phát hành trái phiếu, trong đó có các doanh nghiệp bất động sản, góp phần hỗ trợ cho nền kinh tế và thị trường bất động sản vượt qua khó khăn và đang trong quá trình dần phục hồi trở lại.
HoREA thống kê, trong 10 tháng 2023, tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp là 205.867 tỷ đồng, trong đó phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ chiếm 88,5% với giá trị hơn 182.000 tỷ đồng. Điều này cho thấy hoạt động huy động vốn từ kênh trái phiếu đã dần được cải thiện theo xu thế tháng sau cao hơn tháng trước, quý sau cao hơn quý trước. Giá trị trái phiếu bất động sản đạt khoảng 68.347 tỷ đồng chiếm 33,2%, đứng thứ 2 sau trái phiếu ngân hàng chiếm 46,9%.
Đặc biệt từ ngày 19/7, Bộ Tài chính đã quyết định đưa “Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ” thuộc HNX vào hoạt động, tạo “sân chơi” để giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ minh bạch, an toàn, lành mạnh đã tiếp sức và tăng niềm tin cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và các nhà đầu tư trái phiếu, nhất là nhà đầu tư trái phiếu là cá nhân. Sau hơn 3 tháng hoạt động Sàn HNX đã tiếp nhận và đưa vào giao dịch 451 mã trái phiếu của 114 doanh nghiệp với giá trị đăng ký giao dịch đạt khoảng 336.768 tỷ đồng.
Nghị định 08 đã có bước “chạy đà” rất tốt trong 8 tháng qua và bước đầu đã phát huy tác dụng, tháo gỡ phần nào khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp và chắc chắn sẽ tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong quý 4/2023. Bởi đây là giai đoạn cao điểm đáo hạn trái phiếu của cả năm 2023 với tổng giá trị lên đến 65.500 tỷ đồng (không tính các lô trái phiếu đã giãn, hoãn), trong đó có gần 80% là trái phiếu doanh nghiệp bất động sản.
Sang năm 2024, giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn sẽ lên đến 329.500 tỷ đồng cao nhất trong 3 năm gần đây (năm 2022 là 144.500 tỷ đồng, năm 2023 là 271.400 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn), nên rất cần thiết tiếp tục thực hiện đầy đủ các quy định của Nghị định 08 trong năm 2024.
Đồng thời, để từng bước xây dựng hoàn thiện thị trường trái phiếu doanh nghiệp nước ta dần tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế, trong đó có hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, như việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân hoặc phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu thì cần phải có thời gian và thông qua một tiến trình chuyển đổi phù hợp.
Do vậy, Hiệp hội nhận thấy rất cần thiết gia hạn việc áp dụng Điều 3 Nghị định 08 để phù hợp với tình hình thực tiễn của các doanh nghiệp nước ta hiện nay.
HoREA cho rằng nếu không gia hạn việc áp dụng Điều 3 Nghị định 08 thì hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ kể từ ngày 01/01/2024 có thể sẽ gặp khó khăn, vướng mắc do nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ và nhà đầu tư trái phiếu cá nhân có thể chưa thể đáp ứng được ngay các điều kiện theo quy định.
Một là, quy định về việc xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân tại điểm d khoản 1 Điều 8 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP được sửa đổi tại khoản 6 Điều 1 Nghị định số 65/2022/NĐ-CP, quy định: “d) Việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 11 Luật Chứng khoán để mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ phải đảm bảo danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch do nhà đầu tư nắm giữ có giá trị tối thiểu 2 tỷ đồng được xác định bằng giá trị thị trường bình quân theo ngày của danh mục chứng khoán trong thời gian tối thiểu 180 ngày liền kề trước ngày xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, không bao gồm giá trị vay giao dịch ký quỹ và giá trị chứng khoán thực hiện giao dịch mua bán lại. Việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại điểm này có giá trị trong vòng 3 tháng kể từ ngày được xác nhận”.
Bởi lẽ hiện nay, thị trường chứng khoán cũng còn khó khăn và năng lực tài chính của không ít nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân đang bị suy giảm, yếu đi.
Hai là, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ khó thực hiện được quy định về điều kiện xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu quy định tại điểm e khoản 2 Điều 12 Nghị định số 153 được sửa đổi, bổ sung tại khoản 9 Điều 1 Nghị định 65/2022/NĐ-CP, quy định: “e) Kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu nếu doanh nghiệp phát hành thuộc các trường hợp phải xếp hạng tín nhiệm và thời điểm áp dụng theo quy định tại khoản 2 Điều 19 và khoản 3 Điều 310 Nghị định số 155/2020/NĐ-CP”.
Bởi lẽ hiện nay, cả nước chỉ có 4 doanh nghiệp tư vấn đánh giá xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp là FiinRatings, SaigonRatings, Vietnam Credit và CRV, trong lúc cả nước có hơn 800.000 doanh nghiệp, trong đó có hơn 40.000 doanh nghiệp bất động sản và mới chỉ có 67 doanh nghiệp bất động sản niêm yết trên sàn chứng khoán chỉ chiếm tỷ lệ 4,17% trong tổng số 1.605 doanh nghiệp niêm yết, mà chỉ cần khoảng 10% số doanh nghiệp bất động sản có nhu cầu phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thì 4 đơn vị tư vấn đánh giá xếp hạng doanh nghiệp không thể đáp ứng nổi.