Nhiều nội dung thay đổi đáng chú ý tại dự thảo Tờ trình Chính phủ và dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều nghị định 65/2022. Ảnh: Trọng Hiếu.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã dự thảo Tờ trình Chính phủ và dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều nghị định 65 năm 2022 sửa đổi, bổ sung một số điều nghị định 153 năm 2020 về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu ra thị trường quốc tế.
Bộ Tài chính cũng đề nghị các Bộ/chuyên gia có ý kiến tham gia bằng văn bản đối với dự thảo Tờ trình Chính phủ và dự thảo Nghị định gửi về trước ngày 15/12/2022.
Theo đó, về nội dung của dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 65, Bộ Tài chính đề xuất giãn thời gian thực hiện trong vòng 1 năm đối với quy định về xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, tức là từ ngày 1/1/2024 sẽ tiếp tục thực hiện quy định về xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại nghị định 65.
Nghị định 65 (khoản 6 Điều 1) quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp phải đảm bảo danh mục nắm giữ có giá trị trung bình 2 tỷ đồng tối thiểu trong 180 ngày, không bao gồm tiền đi vay.
Bộ Tài chính cho biết ưu điểm của phương án này là thị trường có thêm thời gian để điều chỉnh và có thể duy trì nhu cầu đầu tư trái phiếu từ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân, đặc biệt trong bối cảnh thanh khoản thị trường gặp khó khăn như hiện nay.
Dù vậy, Bộ cũng lưu ý có thể sẽ có một lượng nhà đầu tư thiếu hiểu biết tiếp tục mua trái phiếu doanh nghiệp vì ham lãi suất cao mà không đánh giá đầy đủ rủi ro của trái phiếu. Từ đó, dẫn đến khó thanh lọc, nâng cao chất lượng nhà đầu tư chuyên nghiệp để giải quyết những rủi ro thời gian trước đây.
Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng đưa ra phương án tiếp tục thực hiện quy định tại Nghị định số 65. Tuy nhiên, Bộ cho biết sẽ trình Chính phủ nghiêng về phương án 1 nhằm hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các khó khăn trước mắt về thanh khoản và thanh toán các trái phiếu đến hạn năm 2023-2024.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng kiến nghị Chính phủ cho phép giãn thời gian thực hiện trong vòng 1 năm đối với quy định yêu cầu xếp hạng tín nhiệm bắt buộc tại nghị định 65.
Nghị định 65 (khoản 8 điều 1) yêu cầu từ ngày 1/1/2023, hồ sơ chào bán trái phiếu của doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm, được áp dụng với những doanh nghiệp có tổng giá trị trái phiếu huy động trong 12 tháng lớn hơn 500 tỷ đồng và lớn hơn 50% vốn chủ sở hữu hoặc; tổng dư nợ trái phiếu lớn hơn 100% vốn chủ sở hữu.
Bộ Tài chính lý giải trong bối cảnh doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc huy động vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, việc thực hiện xếp hạng tín nhiệm phải mất một khoảng thời gian nhất định và tăng thêm chí phí phát hành của doanh nghiệp.
"Do đó, Bộ Tài chính trình Chính phủ cho phép hoãn thực hiện quy định về yêu cầu bắt buộc xếp hạng tín nhiệm trong vòng 1 năm, từ ngày 1/1/2024 sẽ thực quy định (tại nghị định 65 – PV). Đối với trái phiếu doanh nghiệp chào bán ra công chúng, vẫn thực hiện theo lộ trình tại Nghị định số 155, phải xếp hạng tín nhiệm từ đầu năm sau" - Bộ Tài chính báo cáo.
Bộ Tài chính cũng trình Chính phủ hoãn thực hiện quy định về giảm thời gian phân phối trái phiếu tại Nghị định số 65 trong vòng 1 năm. Theo đó, việc phân phối trái phiếu của từng đợt là 90 ngày. Kể từ ngày 1/1/2024, doanh nghiệp sẽ tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 65, giảm thời gian phân phối từng đợt xuống còn 30 ngày.
Đặc biệt, một nội dung nổi bật trong dự thảo nghị định mới là đề xuất cho phép các trái phiếu phát hành trước đây còn dư nợ thì được gia hạn với thời gian tối đa là 2 năm.
Bộ cho biết: “Việc cho phép gia hạn này về mặt tổng thể sẽ giúp phân tán khối lượng trái phiếu đáo hạn đạt đỉnh vào năm 2023-2024 (đối với trái phiếu đáo hạn vào 2023-2024, trường hợp doanh nghiệp gặp khó khăn thanh toán thì có thể thỏa thuận với nhà đầu tư để gia hạn sang 2025-2026 để qua giai đoạn đỉnh nợ). Theo đánh giá các chuyên gia kinh tế, với việc kinh tế Việt Nam giai đoạn tới tiếp tục duy trì tăng trưởng như hiện nay, doanh nghiệp giai đoạn 2025-2026 sẽ cơ bản giải quyết được các khó khăn về thanh khoản và cơ cấu nợ. Việc gia hạn trái phiếu phải được các chủ sở hữu trái phiếu đại diện trên 65% tổng số trái phiếu đang lưu hành chấp thuận (như quy định hiện hành), quy định này thống nhất với quy định đối với trái phiếu chào bán ra công chúng nhằm bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư”.
Đặc biệt, trong dự thảo nghị định mới, Bộ Tài chính cũng đề xuất cho phép doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu thỏa thuận về việc chuyển đổi khoản thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn thành khoản vay hoặc tài sản khác.
Về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung nghị định 65, Bộ Tài chính nhận định thị trường trái phiếu đang gặp khó khăn do sai phạm của một số doanh nghiệp bị cơ quan điều tra phát hiện và một số thông tin thất thiệt đã ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường và niềm tin của nhà đầu tư.
Theo số liệu của Bộ Tài chính, từ sau vụ việc Tân Hoàng Minh, khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp giảm và khối lượng mua lại tăng. Từ sau Nghị định số 65 được ban hành và có hiệu lực thi hành (ngày 16/9/2022) đến ngày 30/11/2022, các doanh nghiệp đã phát hành gần 7.000 tỷ đồng, tập trung chủ yếu ở các nhóm doanh nghiệp xây dựng (15,63%); sản xuất, dịch vụ (19,52%); tổ chức tín dụng (9,69%); bất động sản (9,07%).
Từ tháng 9/2022, thị trường trái phiếu doanh nghiệp bị tác động mạnh bởi khó khăn của thị trường tiền tệ khi lãi suất tăng mạnh, tỷ giá VND so với USD tăng mạnh. Đặc biệt, từ ngày 6/10/2022, sau vụ việc Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng SCB, diễn biến trên thị trường tài chính, tiền tệ, đặc biệt là thị trường chứng khoán, trái phiếu tiếp tục khó khăn.
Bộ Tài chính xác định các khó khăn của thị trường trái phiếu doanh nghiệp gồm: Khối lượng phát hành trái phiếu mới sụt giảm; khối lượng mua lại tăng và có hiện tượng nhà đầu tư bán lại trái phiếu; khối lượng trái phiếu đến hạn trong thời gian tới lớn; doanh nghiệp khó khăn về dòng tiền để cân đối nguồn lực thanh toán các nghĩa vụ nợ đến hạn và huy động vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Nguyên nhân chủ yếu do sai phạm của một số doanh nghiệp; một số tin không chính thống gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường, niềm tin nhà đầu tư; thanh khoản nền kinh tế khó khăn nên doanh nghiệp gặp khó khăn; lãi suất ngân hàng tăng mạnh thời gian ngắn dẫn đến nhà đầu tư bán trái phiếu doanh nghiệp để chuyển tiền tiết kiệm ngân hàng với lãi suất cao.